Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Koncepcje
powiedziećbymożna,żewszystkoprzestałobyćoczywiste,możenawet-że
wszystkoprzestałoistnieć,anapewno-żenicjużniejestmożliwe.Zatem
pozostajetylkomówićotejniemożliwości,osamychwarunkach(wpodwój-
nymsensie)uprawianiabadańliterackich,awięcoteorii,zajmującejowo
zwolnionemiejscepoprzedmiociebadań.Jakjużmówiłem,dawno,dawno
temuteoriadziałała-bytakrzec-stanowiącoistabilizująco,przekonując,że
cośtakiegojakprzedmiotbadań-literatura-istniejenaprawdęinapewno,
budująctrwałefundamenty,masywnepodstawy,systemowekonstrukcje,
awszystkotokuzapewnieniuwarunków,wktórychmożnabymyślećolite-
raturzeobiektywnieiuniwersalnie.Tozapewnianielegitymizacjiliteratu-
roznawczegodyskursuzawszeprzychodziłoodstronytego,cowobecniego
zewnętrzne.Iwłaśnieotegorodzajugwarancjachtrudnodziśmarzyć.
Ogólnywektortychprzemianchciałbymokreślić,zapożyczającsięuBilla
ReadingsaiRyszardaNycza,piszących(odpowiednio)odereferencjalizacji
podmiotuiprzedmiotukształceniauniwersyteckiegoorazodesubstancja-
lizacjinarodowegoduchailiterackości2.Referencjalność,właściwądaw-
niejszymsposobomliteraturoznawczejrefleksji,trzebabyturozumiećjako
utrzymywanie,żeistniejepewienstabilnyreferent,jakiśzewnętrznyukład
odniesienia,określającymiejsce,cel,anawetprocedurębadawczą.Takąrolę
odgrywałytradycyjnekoncepcjeczykategorie:dzieła,procesuhistoryczno-
literackiego,rzeczywistości(kulturynarodowej).Dereferencjalizacjazkolei
polegałabynarozpoznaniuichhistorycznościikonstrukcyjności,naosłabia-
niuichontologicznejUpozytywności",atakże,wogólności,naodchodzeniu
odmyśleniawkategoriachbinarnych3.Najważniejszekonsekwencjema
odesencjalizowaniedwóchkategorii:dziełaiprocesuhistorycznoliterackie-
go.Mówiącznowuwwielkimskrócie:zakwestionowaniuulegawyobraże-
1982,vol.5;P
.deMaN:meResistancetomeory.UYaleFrenchStudies"1982,vol.63;
Againstmeory.meLiteraryStudiesandtheNewPragmatism.Ed.W.J.T.MiChell.
Chicago-London1985;S.H.OlseN:meEndofLiterarymeory.Cambridge1987;
meLimitsofmeory.Ed.T.M.KavaNagh.Stanford1989;T.DoCherty:Afler
meory.Baltimore1996;Post-meory.NewDirectionsinCriticism.Eds.M.MCQuil-
laN,G.MaCDoNald,R.Purves,S.ThomsoN.Edinburgh1999;T.EagletoN:
Aflermeory.NewYork2003;life.afler.theory.Eds.M.PayNe,J.SChad.London-
NewYork2003;A.Burzyńska:Anty-teorialiteratury.Kraków2006.
2B.ReadiNgs:meUniversityinRuins.CambridgeandLondon1999;R.NyCz:
Możliwahistorialiteratury.UTekstyDrugie"2010,nr5.
3DlaErazmaKuźmybyłotowiadomejużdawno:UZprzyjętegonawstępie
[konstruktywistycznego-M.B.]założeniapłynienastępującywniosek:infor-
macjaohistoriiliteratury,procesieliterackim,epokach,nurtach,prądach,po-
koleniachliterackichniemazewnętrznychuzasadnień,jestzawartawogólnym
systemiekomunikacjisamozwrotnejisamopotwierdzającejsię".E.Kuźma:Mię-
dzykonstrukcjąadestrukcją.Szkicezteoriiihistoriiliteratury.Szczecin1994,s.7-8.
12