Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
PSYCHOLOGIASĄDOWA
WażnymUzwornikiem”teoretycznymuTomaszewskiegojestukazanieanalo-
giimiędzymechanizmemwyboruelementówczycelówznaczącychamodelem
Gestalt.Schematprzestrzennysytuacji,jakpiszeautor(1979,s.31),przypomina
znanezpsychologiispostrzeganiarozróżnienieUfiguraitło”
.Polesytuacyjnewęż-
szekształtujesięnatlepolaszerszegoiwjakimśstopniujestprzeznieokreślane,
takjakczęśćjestokreślanaprzezcałość.To,codziejesięwpoluwęższym,jest
funkcjonalniezależneodtego,codziejesięwpoluszerszym.Dlategotozro-
zumieniekonkretnegozachowaniajestczęstoniemożliwebezznajomościszer-
szychuwarunkowań(ogólniejszejstruktury)stanowiącychtło.
Przywielokrotnympowtarzaniusięokreślonejsytuacji–wtokuinterakcji–
stabilizujesięjejorganizacja,toznaczydochodzidowzajemnegoprzystosowa-
niasię(kompatybilności)jejelementówpodstawowych,awięczadań,jakiemają
byćrealizowane(celów,wartości),warunków,wjakichdokonujesięrealizacja,
orazsposobówrealizacji(czynności)isamegowykonawcy(podmiotu).Ustala
sięwięcwzajemnyukładelementów,wktóregoramachzadaniezostajedosto-
sowanedomożliwości(warunków,metodicechpodmiotu).Jeżelimożliwości
sąmałe,topoziomzadaniazostajeobniżony;jeżelimożliwościsąwiększe,może
byćpodwyższony.Wzajemnemuprzystosowaniupodlegajątakżeposzczególne
elementysytuacjiskładającesięnatemożliwości.Wtychwypadkachmówimy
owytworzeniusięlubzaistnieniusytuacjinormalnej.
Sytuacjęnormalnąnależyodróżnićodsytuacjioptymalnej.Wsytuacjiopty-
malnejbowiem(warunki,metody,cechyistanpodmiotu)przebiegczynności
orazjejwynikiodznaczająsięnajlepszympoziomemzmożliwych–wodróżnie-
niuodpoziomunormalnego,pozostającegowprzedzialeprzeciętnym.Pojęcie
sytuacjioptymalnej(rzadkowystępującej)jestteoretyczniebardzopożyteczne,
gdyżułatwiaocenęsytuacjirzeczywistych,którezwykleustalająsięiuzyskują
poziomnormalny,mieszczącysięwprzedzialestandardowym.
Jeżelirównowagasytuacjinormalnejzostaniezakłócona,takżenormalny
przebiegaktywnościpodstawowejzostaniezaburzony(obniżony)iprawdopo-
dobieństworealizacjizadanianapoziomienormalnymstaniesięmniejsze,to
mówimywtedyosytuacjachtrudnych,któreskładająsięnaróżnerodzajestresu
psychologicznego.
Ostatniągrupęzagadnieńskładającychsięnazasygnalizowanyparadygmat
T.Tomaszewskiegostanowiwięcanalizatrudności,jakiesytuacjetestwarzajądla
podmiotu.Autorwyróżniatrzyichtypy:(1)normalne,(2)optymalnei(3)trudne.
Dwapierwszesąpowszechnieznane,toteżniebędęichtubliżejcharakteryzował.
Trzecizaśtyp–sytuacjetrudne,stanowiącezresztąjedenzgłównychobszarów
badańpsychologiisądowej–będziecelembardziejwnikliwejanalizywrozdziale
