Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Rozdział1.Modeleistrategierozwojuosiągnięćsportowychiaktywnościfizycznej
wczasieprzygotowywaniamogąuaktywniaćteniekorzystneschematy,którezko-
leioddziałująnaemocje,zachowanieisuboptymalnewykonaniepodczastreningu
(Gardner,Moore2006).Tozkoleimożewpływaćnabardziejogólnestanypsycho-
logiczne(pozatreningiem).
ModelIMAPkoncentrujesięnatakichczynnikachfazywykonania,które
sąadaptacyjneiumożliwiająlepszeosiągnięciailepszefunkcjonowaniesportow-
ca(Gardner,Moore2006).Istotnedlakorzystnegofunkcjonowaniawtejfaziesą
metapoznawcze(automatyczne)procesymonitorowaniawłasnegodziałania,
ocenywykonaniaikorekcjidziałania.Pojęcie„metapoznawczy”oznaczatutaj,że
procesykontroliniepolegająnaświadomejocenie,wymagającejanalizyiwysiłku
poznawczego.Kontroladoświadczeńprzebiegatuautomatyczneibezwysiłku.Pro-
cesautomatycznegowprowadzaniazmianywłasnegowykonaniasprawia,żesporto-
wiecczujesiębardziejskutecznywewłasnymdziałaniuinieinterpretujezdarzeń(np.
wkategoriachzagrożenia).Tozkoleisprawia,żepoziompobudzenianiezmienia
sięniekorzystnie,auwaganiekoncentrujesięnaregulacjiprocesówwewnętrznych,
naprzykładnamonitorowaniu,czysięjestwystarczającoskupionym.Oczywiście,
wautomatycznychprocesachmogąsiępojawiaćzakłócenia,którejeprzerywają.
To,wktórymmomencienastąpiprzerwaautomatycznegoprocesumonitorowania
własnegodziałania,zależyodschematówpoznawczych,którezostałyzaprezento-
wanewopisiefazyprzygotowania.Drugimważnymkomponentemsąoczekiwania
odnoszącesiędowynikówdziałania,żywionewróżnychfazachudziałuwzawodach.
Mogąonedotyczyćwykonaniaorazfunkcjonowaniafizycznego,poznawczego,emo-
cjonalnegoispołecznegopodczaszawodów.Procestworzeniasięoczekiwańzwiąza-
nychzwynikamidziałaniaiichwpływemnazachowaniejestszerzejomówionywli-
teraturzenatematpsychologiizdrowia(patrzHeszen,Sęk2008;Łuszczyńska2007).
Fazaodpowiedzipsychologicznejpowystępiesportowymmożebyćzdomi-
nowanaprzezprocesyadaptacyjne:podtrzymywaniezaangażowania,utrzymywanie
orientacjinadziałanieikonfrontację,tolerancjidlakrótkotrwałegodyskomfortuwy-
nikającegozniedoskonałościwwykonaniusportowym,orientacjinadalszeangażo-
waniesięwtrening,rozwójtaktykiwewspółpracyztrenerem.Wprocesachadapta-
cyjnychdominująoczekiwaniadotyczącepozytywnychwynikówdziałania(Gardner,
Moore2006).Nieadaptacyjnereakcjetodominacjaradzeniasobieskoncentrowanego
naunikaniu,tj.niekonfrontowaniesięztrudnościami,wycofywaniesięzkontaktów
ztreneremczyczłonkamizespołu,ograniczanietreningu.Takareakcjaprzynosiob-
niżenienegatywnychemocji,aprzeztomatendencjędoutrzymywaniasię.Drugie
ważnedlatejfazyzjawiskotomartwieniesięlubzamartwianie(worry).Zamartwianie
sięjestprocesemmającymnaceluregulacjęnieprzyjemnychemocjiprzezichunika-
nie(Barlow2002).Martwieniesięnaogółpozwalazmniejszyćdyskomfortzwiązany
znegatywnymiemocjami,aleutrudniaradzeniesobieprzezkoncentracjęnaproble-
mie(np.przezidentyfikacjęnieefektywnychelementówtreningu,ocenęintensywności
treningów,modyfikacjęumiejętności),atakżesprzyjadystrakcji,czyliobniżeniukon-
centracjinatreninguorazzmniejszeniuzainteresowaniadalszymtrenowaniem.
