Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Psychologiawychowawczanauczelniachwyższych−początki
»badanianadwpływemfilmunamłodzież;
»badanianadróżnicamipsychicznymitypów
antropologicznych.
Trzebajeszczedodać,żepracownicypierw-
szegoZakładuPsychologiiWychowawczejwna-
szymkrajuaktywniewspółpracowaliztzw.oto-
czeniemzewnętrznym;byłtonietylkościsły
kontaktzeszkolnictwem,współpracazporad-
niami,lecztakżeekspertyzysądowe,badanie
tzw.trudnychprzypadkówibadaniedzieciwy-
bitnieuzdolnionych(ŻebrowskaiKunicka,1938).
Trudnowymienićnawettylkonajważniejsze
praceStefanaBaleyazzakresupsychologiiwy-
chowawczej,wkażdejznichznalazłysięwarto-
ścioweanalizylubgodneuwagiwynikibadań.
Ichukoronowaniembyłokilkamonografii7.
WjednymzodczytówBaleyutyskiwał,żeUpol-
skiepodręcznikipsychologiiwychowawczejnie
sąnaprawdępodręcznikamipsychologiiwycho-
wawczej”(1937,s.13).Zapewnejużwtedypraco-
wałnadwłasnąksiążką,któraukazałasięrok
późniejpodtytułemPsychologiawychowawcza
wzarysie.Wbrewtytułowibyłotoniezwykleob-
szerne,bolicząceprawie670stron,opracowanie
problemu.Wanonimowejnocienatemattejpra-
cyczytamy:
Podczasgdyistniejąceobecniepodręcznikipsy-
chologiiwychowawczejzajmująsięgłównie
psychikądzieckaisąwłaściwiepodręcznika-
mipsychologiirozwojowej,autor,którypsycholo-
giidzieckapoświęciłdrukowanyjużdawniejZarys,
wtejnowejksiążceskupiauwagęwyłączniena
wychowawczychzagadnieniach,usiłującoświetlić
jeodstronypsychologicznejProstozMostu.
TygodnikLiteracko-Artystyczny,17.07.1938,s.8).
ZainteresowaniaBaleyazagadnieniamiwy-
chowaniainauczaniawidocznesątakżewjego
licznychinicjatywach,np.wprzemianowaniu
(w1939roku)nazwyczasopismaPolskieArchiwum
PsychologiiwłaśnienaPsychologiaWychowawcza.
Niewiadomo,jakpotoczyłybysięlosyKatedry
PsychologiiWychowawczejUWkierowanejprzez
StefanaBaleya,gdybyniewybuchdrugiejwojny,
7Wspomnijmynp.Psychologiakobietyimężczyzny(1930),
Psychologiakontaktuwychowawczego(1931),Charakterologia
itypologiadzieciimłodzieży(1933),Osobowość(1939)oraz
obszernemonografiePsychologiawiekudojrzewania(1931,
wyd.II1932)iZaryspsychologiiwzwiązkuzrozwojempsychiki
dziecka(1935).
apóźniejzmianaustrojupaństwa;możnaostroż-
niezałożyć,iżjejrozwójposzedłbywniecoin-
nymkierunku.Wgrudniu1935rokuBaleypopły-
nąłstatkiemM.S.Piłsudski(byłtodrugirejstego
transatlantykapojegozwodowaniu)doNowego
JorkunazaproszenieJohnaL.Motty(1884–1944),
dyrektoraInternationalHouse,organizacjizało-
żonejwcelumiędzynarodowejwymianystu-
denckiej8.Zapewnewdalszejperspektywiepla-
nowanebyłozacieśnieniewięzizpsychologami
amerykańskimi,awięcwpewnejmierzeprzeję-
cieniektórychmetodikierunkówbadańodtam-
tejszychnaukowców.JednakUwielkahistoria”
zadecydowałaotym,żeorganizowaneprzez
Baleyapowyzwoleniuniemalodpodstawśrodo-
wiskopsychologówwychowawczychmusiało
przestawićsięnapracęwnowychrealiach9.
1.3.2.StefanSzumanijegoKatedra
PsychologiiPedagogicznej
naUniwersytecie
Jagiellońskim
JózefPieter(2004,s.208,211),pracującywlatach
1932–1936jakostarszyasystentnaWydziale
FilozoficznymnaUniwersytecieJagiellońskim,
wspominał:
Prof.StefanSzuman(1880–1972)byłlekarzemchi-
rurgiem.Wczasiewojny1919–1920utraciłdwa
palceisprawnośćdowykonywaniaswegozawodu.
Wciągukilkulatprzestawiłsięnanowąwówczas
psychologięrozwojową,poniekądpodkierunkiem
młodszegoodsiebieJeanaPiagetazUniwersytetu
wGenewie.Wroku1927habilitowałsięuprof.Ste-
fanaBłachowskiego[ś]naUniwersyteciePoznań-
skim,aw1928rokuotrzymałnaUJKatedrę
PsychologiiPedagogicznejwrazzawansemna
profesoranadzwyczajnego[ś].Naprowadzonym
8Naportaluancestry.comznajdujesięskanmanifestu
okrętowegotegorejsu(zlistąpasażerów).Oficerimigracyj-
nywNowymJorkuodnotowałprzynazwiskuStefana
BaleyazawódProfessorofeducationalpsychologyinWarsaw
University,ajakocelwizytyforstudy.
9PrzyznałtonawetTadeuszTomaszewski(1959,s.376),
pisząc(coprawdazzadęciemideologicznym):UWiadomo
[ś],żepsychologowiepolscy,którzywprzedwojennym
okresiekapitalistycznymbyliniemalabsolutnieodcięciod
psychologiiradzieckiej,mielinastępniepozmianieustroju
nasocjalistycznytrudności[ś]wkontaktachzpsycholo-
gią«zachodnią»”.
33
