Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Związekkształceniaiwychowaniazrozwojemczłowieka
2.4.1.Związek
psychologiiwychowawczej
zpsychologiąrozwoju
Przeglądliteraturypokazuje,żekonceptualizacje
rozwojupomagająnietylkokształtowaćceleoraz
treści,lecztakżepomagająwopisywaniuiwyja-
śnianiuefektówkształceniaiwychowania.
Możnazaryzykowaćstwierdzenie,żepsychologia
wychowanianiemożesięobejśćbezpsychologii
rozwojuiodwrotnie.
NaprzykładwpodręcznikuAmerykańskie-
goTowarzystwaPsychologicznegoEducational
psychologyhandbookHyson,CoppleiJones(2012),
podsumowującdorobekwspółczesnejpsycholo-
giiwychowania,wyróżniajączterykrytyczne
funkcjeteoriiibadańnadrozwojemwkształce-
niudzieci:1)dostarczająuzasadnieńrozwojo-
wych,dlaczegowcześniejszekształcenieiwy-
chowanieorazinterwencjemogąwspierać
późniejszeosiągnięciauczniów;2)pomagają
widentyfikowaniupożądanychwynikówzasto-
sowaniaokreślonychprogramównauczania
iwychowania;3)pomagająokreślićsposobyin-
terwencjiorazmodelenauczania,doświadczania
ićwiczenia,któreprzynosząpozytywneskutki
rozwojowe;awkońcu4)wskazująrodzajewskaź-
nikówrozwojowych,którepowinnybyćmonito-
rowaneiśledzonewsposóbpozwalającynado-
kumentację
indywidualnych
postępów
poszczególnychuczniówiocenęskuteczności
zastosowanychprogramówoddziaływania(tam-
że,s.7inast.).Ponadtowspółczesnapsychologia
rozwojuwnosiwiedzępodstawową,potrzebną
nietylkodozrozumieniatrudnościwuczeniusię
dzieci,lecztakżemożepomócwplanowaniuior-
ganizacjioddziaływańedukacyjnychwdorosło-
ści,nawetwokresiestarzeniasięludzi(zob.
Berninger,2006;LeCarretiin.,2003;Milgram,
Siwak-Tapp,AraujoiHead,2006).
Psychologówrozwojuczłowiekainteresuje
potencjalnywpływwychowanianaprzebiegroz-
woju.Zarównoplanowane,jakinieplanowane
oddziaływaniawychowawczesątraktowanejako
istotnyczynnikrozwoju.Badanianadefektami
formalnegokształcenia,interwencjiispecjal-
nychprogramówwsparciaedukacyjnegopokazu-
ją,żeoddziaływaniatemogą:1)sprzyjaćzmia-
nomkorzystnymdlapomyślnegożyciairozwoju
ludzi,2)zapobiegaćpowstawaniuzmiannieko-
rzystnychoraz3)służyćnaprawieniuzmian
szkodliwychzrozwojowegopunktuwidzenia
(Deming,2009;Engleiin.2007).Podejmowane
wtymzakresiebadaniawskazująrównocześnie
nanoweproblemy,którychrozwiązaniemoże
poszerzyćnasząwiedzęoprawidłowościachroz-
wojupsychicznego(tab.2.3).
TABELA2.3.Przykładyproblemówwymagającychdalszychbadań
Związkiwczesnegowsparciaedukacyjnegozpóźniejszymiosiągnięciamiirozwojem.Dlaczegomimo
zanikaniawwiekuwczesnoszkolnympozytywnychefektówwsparciaedukacyjnegoispołecznegodzieci
przedszkolnychuczestniczącychwprogramachwyrównywaniazaniedbańśrodowiskowym(np.wramach
HeadStartwUSA),efektytegowczesnegowsparciakorelująpozytywniezdalszym,bardziej
długoterminowymichrozwojempoznawczymiosiągnięciamiszkolnymi(np.Engleiin.,2007;Engle,Black,
2008;Deming,2009;Russell,Lee,SpiekeriOxford,2016).
Związkikrótkotrwałychtreningówpoznawczychzrozwojemsamokontroliiinteligencji.Dlaczegonawet
stosunkowokrótkotrwałetreningipoznawcze,anawetprostećwiczeniedzieciprzedszkolnych
iwczesnoszkolnychwwykonywaniuzadańangażującychelementarnefunkcje,takiejakuwagawykonawcza
czypamięćoperacyjna,poprawiająichzdolnośćdosamokontroli,np.wodraczaniugratyfikacji,anawet
inteligencjępłynną(np.Deja,2018;Jaeggi,Buschkuehl,JonidesiShah,2011;Rueda,Rothbart,McCandliss
iPosner,2005;zob.rozdz.4),któresądobrymipredyktoramiprzyszłychosiągnięćszkolnychiżyciowych
(DuckworthiCarlson,2013;Mischel,2015).
Związkimiędzyedukacją,zmianamiwmózguarozwojem.Dlaczegomimopoprawyzdolności
poznawczychpodwpływemtreninguwewczesnychfazachontogenezyparametryichneurofizjologicznych
korelatówpozostająwzględniestałenawetwdorosłości(Caseyiin.,2011;Eigstiiin.,2009).Intrygujerównież
pytanie,dlaczegomimozmianwaktywnościmózgowejtowarzyszącychstarzeniusię,wysokipoziom
wykształceniamożeopóźniaćprocesystarzeniasiępoznawczegoipojawianiesięobjawówdemencji
(LeCarretiin.,2003;Milgramiin.,2006),anawetmożewydłużaćżycieludzi(Lleras-Muney,2005).
Źródło:opracowaniewłasne.
51
