Psychologia wychowania. Wybrane problemy

Hanna Liberska, Janusz Trempała

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-21496-8

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

581

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Liberska, Hanna; Trempała, Janusz. Psychologia wychowania. Wybrane problemy. Red. . : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020, 581 s. ISBN 978-83-01-21496-8

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Liberska, H.

A1 Trempała, J.

T1 Psychologia wychowania. Wybrane problemy

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

YR 2020

SN 978-83-01-21496-8

Bibliografia BibTex:

@Book{ 233724, author = "Liberska, Hanna and Trempała, Janusz", editor = "", title = "Psychologia wychowania. Wybrane problemy", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2020", address = "", isbn = "978-83-01-21496-8" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Liberska, Hanna

AU - Trempała, Janusz

ED -

TI - Psychologia wychowania. Wybrane problemy

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY -

PY - 2020

SN - 978-83-01-21496-8

ER -

Netografia (standard APA):

Liberska, Hanna; Trempała, Janusz. Psychologia wychowania. Wybrane problemy [baza danych online] : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020 [dostęp: 22 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/psychologia-wychowania-wybrane-problemy-hanna-liberska-janusz-233724.

wychowanie, wychowanie seksualne, rozwój dziecka, wychowanie obywatelskie, wychowanie zdrowotne, psychologia wychowania

Psychologia wychowania. Wybrane problemy to pierwsza od wielu lat publikacja podsumowująca rozproszony dorobek polskiej psychologii wychowania na tle literatury światowej. Autorami poszczególnych rozdziałów są wybitni badacze i praktycy z kilkunas...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-21496-8

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

581

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Przedmowa (Hanna Liberska, Janusz Trempała)12
Wprowadzenie (Hanna Liberska, Janusz Trempała)14
Część I PODSTAWY TEORETYCZNE20
Rozdział 1. Wybrane kierunki i konteksty kształtowania się psychologii wychowania w Polsce do 1939 roku (Cezary W. Domański)22
1.1. Wczesna refleksja o psychologii wychowania24
1.2. Pionierzy i prekursorzy26
1.3. Psychologia wychowawcza na uczelniach wyższych – początki32
Rozdział 2. Przedmiot badań psychologii wychowania (Janusz Trempała)40
2.1. Kształtowanie się psychologii wychowania42
2.2. Pojmowanie wychowania43
2.3. Psychologia wychowania jako odrębna dyscyplina badań psychologicznych47
2.4. Związek kształcenia i wychowania z rozwojem człowieka51
2.5. Przedmiot badań psychologii wychowawczej jako stosowanej psychologii rozwoju człowieka55
Rozdział 3. Podstawowe teorie i koncepcje psychologii wychowania i uczenia się (Hanna Liberska)58
3.1. Asocjacjonizm i behawioryzm60
3.2. Teorie społeczne i teoria społeczno-poznawcza67
3.3. Konstruktywizm73
3.4. Wychowanie w podejściu psychodynamicznym, humanistycznym i społeczno-kulturowym76
Część II KLUCZOWE OBSZARY BADAŃ PSYCHOLOGII WYCHOWANIA86
Rozdział 4. Procesy poznawcze (Ludmiła Zając-Lamparska, Monika Deja, Ewa Czerniawska, Maria Ledzińska)88
4.1. Funkcje wykonawcze (Ludmiła Zając-Lamparska, Monika Deja)90
4.2. Uczenie się i nauczanie (Ewa Czerniawska)109
4.3. Od informacji do wiedzy w dobie globalizacji (Maria Ledzińska)122
Rozdział 5. Procesy emocjonalno-społeczne (Anna Oleszkowicz, Anna Cieślik, Maria Czerwińska-Jasiewicz, Alicja Senejko)134
5.1. Emocje i motywacja (Anna Oleszkowicz, Anna Cieślik)136
5.2. System wartości człowieka w ciągu życia (Maria Czerwińska-Jasiewicz)146
5.3. Samoregulacja i adaptacja (Alicja Senejko)152
Rozdział 6. Różnice indywidualne (Andrzej E. Sękowski, Martyna Płudowska, Błażej Smykowski, Karolina Appelt, Jan Cieciuch, Włodzimierz Strus)162
6.1. Zdolności (Andrzej E. Sękowski, Martyna Płudowska)164
6.2. Kompetencje (Błażej Smykowski, Karolina Appelt)173
6.3. Osobowość w psychologii wychowania (Jan Cieciuch, Włodzimierz Strus)200
Rozdział 7. Uwarunkowania rozwoju i wychowania (Hanna Liberska, Marta Białecka-Pikul, Arkadiusz Białek, Martyna Jackiewicz, Dorota Suwalska-Barancewicz, Stefan Frydrychowicz)216
7.1. Biologiczne podstawy nauczania i wychowania (Hanna Liberska)218
7.2. Środowiskowe uwarunkowania rozwoju i wychowania w okresie dzieciństwa (Marta Białecka-Pikul, Arkadiusz Białek, Martyna Jackiewicz-Kawka)242
7.3. Środowiska rozwoju i wychowania: od dzieciństwa do dorosłości (Hanna Liberska, Dorota Suwalska-Barancewicz)254
7.4. Interakcje społeczne (Stefan Frydrychowicz)281
Część III PSYCHOLOGIA WYCHOWANIA W PRAKTYCE: WYBRANE PROBLEMY294
Rozdział 8. Praca psychologów wychowawczych z rodziną (Lucyna Bakiera, Elżbieta Dryll)296
8.1. Rola rodziców w systemie wychowania instytucjonalnego (Lucyna Bakiera)298
8.2. Praca psychologów wychowawczych z rodzicami i rodziną (Elżbieta Dryll)307
Rozdział 9. Praca psychologów wychowawczych w szkole (Anna Oleszkowicz, Anna Cieślik, Grażyna Katra)320
9.1. Praca psychologa z młodzieżą nad rozpoznaniem i rozwojem potencjału (Anna Oleszkowicz, Anna Cieślik)322
9.2. Praca psychologa z nauczycielami-wychowawcami (Grażyna Katra)331
Rozdział 10. Praca psychologów wychowawczych z dziećmi o nietypowym rozwoju (Roman Ossowski)342
10.1. Nietypowość rozwoju jako przedmiot zainteresowania medycyny, psychologii rehabilitacyjnej i pedagogiki specjalnej344
10.2. Problem typologii dzieci o nietypowym rozwoju348
10.3. Problemy wspólne w rozwoju i wychowaniu dzieci o nietypowym rozwoju349
10.4. Rehabilitacyjne znaczenie uczestnictwa w życiu rodzinnym358
10.5. Kwestia przygotowania do aktywności zawodowej359
10.6. Instrumenty rehabilitacji359
10.7. Problemy swoiste rozwoju i wychowania dzieci i młodzieży o nietypowym rozwoju362
10.8. Wkład wiedzy o nietypowym rozwoju do psychologii różnic indywidualnych364
Rozdział 11. Praca psychologów wychowawczych z dziećmi i młodzieżą z destrukcyjnymi zaburzeniami zachowania (Lidia Cierpiałkowska, Iwona Grzegorzewska)368
11.1. Obraz kliniczny i przejawy destrukcyjnych zaburzeń zachowania370
11.2. Biopsychospołeczne modele zaburzeń eksternalizacyjnych377
11.3. Poradnictwo zdrowotne i interwencje psychospołeczne – implikacje dla praktyki psychologa wychowawczego385
Rozdział 12. Praca psychologów w poradnictwie zawodowym − przygotowanie do kariery zawodowej w perspektywie całożyciowej (Anna Paszkowska-Rogacz)392
12.1. Definicje i metafory kariery394
12.2. Koncepcje wyjaśniające rozwój kariery396
12.3. Współczesne poradnictwo zawodowe w perspektywie konstruowania życia399
Rozdział 13. Wychowanie w grupach mniejszościowych (Barbara Weigl, Dominika Wiśniewska)404
13.1. Mniejszości etniczne. Dziecko romskie w rodzinie i szkole406
13.2. Słyszące dzieci niesłyszących rodziców. Świat Koda408
13.3. Uchodźcy i migranci. Wychowanie po traumie410
13.4. Trudne powroty do ojczyzny rodziców. Problemy powracających411
13.5. Małżeństwa międzykulturowe. Dzieci dwukulturowe i dwujęzyczne412
Rozdział 14. Wychowanie zdrowotne (Beata Ziółkowska)416
14.1. Ustalenia definicyjne w ujęciu historycznym418
14.2. Wyznaczniki zdrowia a analfabetyzm zdrowotny420
14.3. Cele wychowania zdrowotnego w kontekście zagrożeń współczesnego świata422
14.4. Wychowanie zdrowotne – wskazania praktyczne429
Rozdział 15. Wychowanie seksualne (Zbigniew Izdebski, Krzysztof Wąż, Joanna Dec-Pietrowska)432
15.1. Specyfika problematyki wychowania seksualnego434
15.2. Seksualność i rozwój psychoseksualny434
15.3. Socjalizacja seksualna435
15.4. Wychowanie seksualne a edukacja seksualna436
15.5. Typy wychowania seksualnego i ich efektywność436
15.6. Cele wychowania seksualnego438
15.7. Wychowanie seksualne w rodzinie439
15.8. Edukacja seksualna w polskiej szkole440
15.9. Profilaktyka444
Rozdział 16. Nowe obszary oddziaływań wychowawczych − wychowanie obywatelskie i środowiskowe (Beata Krzywosz-Rynkiewicz)446
16.1. Dlaczego obywatelstwo jest ważne448
16.2. Obywatelstwo – co to znaczy? Różne rozumienie roli obywatela449
16.3. W szkole czy w środowisku – dylematy wychowania obywatelskiego450
16.4. Wychowanie obywatelskie jako wychowanie środowiskowe – istota obywatelskiej socjalizacji455
Rozdział 17. Organizacje w systemie wychowania (Marzanna Farnicka)460
17.1. Założenia idei sieciowego rozwoju systemów edukacyjnych462
17.2. Poziom społeczno-kulturowy: założenia dotyczące organizacji placówek oświatowych464
17.3. Poziom operacyjny: struktura i organizacja środowiska wychowawczego466
Posłowie (Mieczysław Plopa)472
Literatura cytowana476
Indeks rzeczowy556
O Autorach562

Związekkształceniaiwychowaniazrozwojemczłowieka

irozwojem.Wliteraturzeanglosaskiejterminyte

częstosąużywanesynonimicznie:zbehawioral-

negopunktuwidzeniakumulowaniesięskutków

uczeniasięjestbowiemczęstoutożsamiane

zrozwojem.Jednakżekonotacjetychterminów

sąróżne.Badaczezorientowanibiologicznie

przykładająwagędodziedziczeniapodatnościna

stymulacjęi/lubzdolnościdouczeniasię,empi-

ryścizaśodwrotnie–zwracająuwagęnarolęod-

działywańśrodowiskowych,wtymwpływów

społecznychikulturowychwrozwojuzdolno-

ścidouczeniasięjednostki(zob.rozdz.3).

Akcentowanieodmiennościtychdwóchorienta-

cjiteoretycznychmożeprowadzićdoniezawsze

uzasadnionegoprzeciwstawianiasobieprocesów

rozwojowychiuczeniasię.

Wdyskusjachnatematzwiązkówuczeniasię

zrozwojemwpsychologiizwykleodwołujemy

siędopracPiagetaiWygotskiego.Obajreprezen-

tująpodejściekonstrukcjonistycznewbadaniach

nadrozwojem.Zwracającuwagęnaaktywność

dzieckawstosunkachzotoczeniem,niecojed-

nakinaczejrozumiejąrolęuczeniasięinaucza-

niawrozwoju.

Wspotykanychwliteraturzeinterpretacjach

teoriirozwojuPiageta(1966,1981),przywoływane

sązwyklejegorozważaniawskazujące,żerozwój

poprzedzauczeniesię:tworzyjakościowonowe

strukturypoznawcze,uczeniesięzaśzwyklewy-

pełniajetreścią,odpowiadając–jakprzyjęłosię

mówić–zaichrozwójhoryzontalny,czylizapo-

szerzenieichzastosowaniawcorazszerszymob-

szarzedoświadczenia(zob.np.zjawiskodécalage).

Inaczejmówiąc,rozwójjakościowonowych

strukturdokonujesięspontanicznie,gromadzo-

nezaśwswobodnymeksperymentowaniuoraz

doświadczeniuiodpowiedniozaichpomocąor-

ganizowane(wewłasnejaktywności)efekty

uczeniasięprowadządoodkrywanianowych

właściwościświataﬁzycznegoispołecznego.

Wprocesieposzerzeniazakresuzastosowania

tychstrukturdochodzidolepszegoichzrówno-

ważeniaiosiągnięcianowejadaptacjiwstosun-

kachzotoczeniem.

Innysposóbmyśleniaodnajdujemywpra-

cachWygotskiego(1978,1989).Zjegorozważań

wyłaniasiępogląd,żedobreuczeniewyprzedza

rozwój:uruchamiaróżneprocesyrozwojowepod

wpływembodźcówdydaktycznych(nauczanie

rozwijające).Dowodził,żemożnawyróżnićdwa

poziomyfunkcjonowania:1)obecny,którydaje

sięokreślićnapodstawiepomiaru/obserwacji

wykonaniazadaniaprzezdzieckosamodzielnie,

oraz2)potencjalny,gdykorzystaonozpomocy

dorosłego.Różnicęmiędzytymipoziomamina-

zywałstrefąnajbliższegorozwoju,napodstawie

którejmożnawnioskowaćokierunku,wktórym

rozwójdzieckabędziepostępowałwnajbliższym

czasie.Uważał,żepoprawazdolnościwpowtó-

rzonympomiarzewykonaniazadania/zadań

przypomocydorosłychwskazujenagotowośćdo

uczeniasię,awłaściwienapodatnośćdzieckana

stymulacjęwosiąganiuidoskonaleniunowych

formfunkcjonowania.

Ogólnierzeczbiorąc,obiekoncepcjeakcentu-

jąkoniecznośćosiągnięciagotowościdokorzy-

staniazekspozycjinaprzypadkowelubplano-

wanesytuacjestymulująceuczeniesię.Obie

koncepcjezakładająrównież,żeuczeniemoże

wytwarzaćskutkimniejlubbardziejodległe,

sprzyjającelubutrudniającepowstawanieno-

wychstrukturifunkcjipoznawczych.Takwięc,

rozwójwyprzedzauczeniesię,abymożliwebyło

uczenie,alejednocześnieskutkiaktualnego

uczeniasięmogątworzyćkapitałbędącypodsta-

wądalszegorozwoju.

To,coróżnipoglądyPiagetaiWygotskiego,to

założenianatematpotencjałurozwojowegooraz

sposobustymulowaniarozwojuwnauczaniu.

Pierwszyznich,zakładającgenetycznepodłoże

rozwojustrukturmózgowych,wiązałpotencjał

zosiągnięciemokreślonegostadiumrozwoju

strukturpoznawczych.Twierdząc,żesekwencja

stadiówwontogeneziejeststałaikonieczna,nie

negowałjednakmożliwościstymulowaniaroz-

wojustrukturpoznawczychwinterakcjachzoto-

czeniem,wtymznaczeniawarunkówspołeczno-

-kulturowychiwspółdziałaniazrówieśnikami

idorosłymi(Piaget,1972a).Postulowałtworzenie

podkierunkiemnauczycielawarunkówswobod-

negoeksperymentowania,aktywizującegopoten-

cjalnefunkcjepoznawczeidoskonalącegorozwi-

jającesięstruktury(Aebli,1982;Piaget,1977a).

Drugiznich,przyznającdecydującąrolęczynni-

komkulturowo-historycznym,wiązałpotencjał

rozwojowynietylezezdolnościądouczeniasię,

ilezzakresempodatnościfunkcjipoznawczych

nawsparciespołeczne,podkreślającznaczenie

interakcjidzieckazdorosłymiwtrakcierozwią-

zywaniaróżnychzadań,coumożliwiakontrolę

ikierowaniejegouczeniemsięirozwojem(Wy-

gotski,1978;zob.teżFilipiak,2015;Mietzel,2002).

Brak wyników

Psychologia wychowania. Wybrane problemy

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra