Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
I.Ogólnacharakterystykastresunauczycielskiego
StreswrozumieniuW.B.Canona(1929,1935,1953),twórcyteoriihomeosta-
zy,traktowanyjestjakoreakcjanazagrożenie,którejrolapoleganatworzeniu
warunkówdoprzetrwaniaorganizmu,utrzymaniagoprzyżyciu.Autoropi-
sywałzatemzjawiskostresuzpunktuwidzeniatw.stanupogotowiaiprzy-
pisywałmufunkcjeadaptacyjne,ponieważprzygotowywałonorganizmdo
radzeniasobiezniebezpieczeństwem.W.B.Cannonjakopierwszyopisywał
streswkategoriachpsychofizjologicznejreakcjinabodźcezewnętrzne,którymi
mogąbyćzarównoczynnikiemocjonalne,jakifizyczne.Badaczposługiwał
siępojęciem„stresuemocjonalnego”lub„stresunerwowego”.Wprowadził
równieżpojęcie„krytycznegopoziomustresu”
,zakłócającegohomeostazę,
„stresuchronicznego”
,oddziałującegonaczłowiekaprzezdłuższyczas,oraz
„stresuincydentalnego”
,działającegointensywnie,alekrótkotrwale(zob.
G.Dolińska-Zygmunt2001;M.K.Grzegorzewska2006;J.Terelak1995,2001,
2008;G.Bartkowiak2009).
H.Selyewswychwczesnychpublikacjachksiążkowych(1956)używał
terminu„stress”doopisania„zwykłegozespołuchorobowego”
,awięcsumy
wszelkichniespecyficznych,funkcjonalnychiorganicznychzmianwewnątrz
organizmu,będącychreakcjąnadziałanieczynnikówszkodliwych.Definio-
wałzatemstresjako„nieswoistąreakcjęorganizmunawszelkiestawianemu
żądania”(H.Selye1979,s.25).Tanieswoistośćreakcjistresowychorganizmu
miałacharakterprzystosowawczyiprzejawiałasięwpodobnej,niezależnie
odnaturybodźcaszkodliwego,aktywacjiukładuwewnątrzwydalniczego.
Reakcjaorganizmunastresobejmuje,zdaniemautora,trzystadia:
1)stadiumreakcjialarmowej,któraprzejawiasięwogólnejmobilizacjior-
ganizmu,będącejsygnałem,żezadziałałczynnikszkodliwy;
2)stadiumodporności,dlaktórejcharakterystycznejestzaktywizowanie
mechanizmówprzystosowawczych,umożliwiającychprzeciwdziałanieskut-
komsytuacjistresowej;
3)
stadiumwyczerpania,odznaczającesięspadkiemodpornościipojawia-
jącesięwówczas,gdystresorjestzbytsilnylubdługotrwały(H.Selye1980).
WefekciebadańnadstresemiobserwacjiprzebiegutegozjawiskaH.Selye
(1963,1980)wprowadziłdoswojejteoriidodatkowepojęcia.Przyjmujączakry-
teriumznaczeniestresuwjednostkowymżyciuirozwojuczłowieka,odróżnił
streskonstruktywnyoddestruktywnegoiwprowadziłpojęcia:„dystres”(zły
stres)–dlaokreśleniastresudeprywacjilubstresuprzeciążeniaprowadzącego
dofrustracjiichoroby,oraz„eustres”(dobrystres)–naopisaniestresuozna-
czającegopełnezadowolenieisłużącegomotywowaniuczłowiekadowysiłku
iosiągnięćżyciowych.
Psychosomatyczneteoriestresu,zktórychwynika,żeistniejąfizjolo-
gicznekorelatyemocjiorazżeistniejezależnośćmiędzyintensywnymi
