Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Wprowadzeniewproblematykęstresu
.
17
idługotrwałymiemocjamiazdrowiemsomatycznym,możnazaliczyćdo
prekursorówpsychologicznychkoncepcjistresu(J.Terelak2008).
Pojęciestresuwznaczeniupsychologicznympojawiłosięporazpierwszy
wksiążceRoyaR.GrinkeraiJohnaP
.SpiegelaMenunderStress(1945).Autorzy,
traktującstresjakoopiskonkretnychsytuacjistresowych,scharakteryzowali
wielenerwicwojennychjakoreakcjepsychologicznenastreswynikającyzza-
grożeniażyciaizdrowiażołnierzy(G.Bartkowiak2009).
Badaczewyróżnilitrzynurtyokreślaniastresupsychologicznego:jako
bodźca,tj.sytuacjilubwydarzeniazewnętrznegoookreślonychwłaściwoś-
ciach;jakoreakcjiwewnętrznychczłowieka,zwłaszczaemocjonalnych,do-
świadczanychwewnętrzniewpostaciokreślonegoprzeżycia;jakorelacji
międzyczynnikamizewnętrznymiawłaściwościamiczłowieka(I.Heszen-
Niejodek2008).Wbadaniachnadstresempsychologicznymmożnazatemwy-
różnićtrzygłównekierunki,którekoncentrująsięnaróżnychjegoaspektach,
odmienniedefiniująpojęciestresuorazróżniąsięwzakresiemetodstosowa-
nychprzypróbachjegopomiaru(M.K.Grzegorzewska2006).
Stresujmowanyjakoreakcjaoznaczasposóbzachowaniasięczłowieka
wodpowiedzinadziałanieszkodliwegobodźcazewnętrznego.Zgodnieztym
nurtemokreślastresDavidMechanic(1962)iopisujegojakoreakcjędyskomfor-
tuwystępującąuosobyznajdującejsięwokreślonejsytuacji.Takieujęciestresu
możnarównieżspotkaćwniektórychwspółczesnychteoriachstresu,atakże
wrozumieniupotocznym,gdziestresemokreślasięstannapięcia,poczucie
zagrożeniaczylęku(I.Heszen-Niejodek2008).Otym,czydanaosobazostała
poddanaczynnikomstresującym,możnawnioskowaćtylkonapodstawie
występującychuniejoznaknapięcia(S.Fisher1986),któremożepojawićsięna
trzechpoziomach:fizjologicznym,behawioralnymipsychologicznym.Stres
jesttymwiększy,imsilniejszajestreakcja(przeżycie)(A.Dyląg2004).
Strestraktowanyjakobodziecdefiniowanowkategoriachszkodliwych
czynnikówzewnętrznych,którewywołująwjednostcewysokistopieńna-
pięciaemocjonalnego,przeszkadzająwnormalnymtokureagowaniaiprzez
tomająnaniąnegatywnywpływ.Przykłademtakiegorozumieniastresujest
definicjaIrvingaL.Janisa(1958,s.7),dlaktóregojestto„takazmianawotocze-
niu,któratypowotn.uprzeciętnejosobywywołujewysokistopieńnapięcia
emocjonalnego,któreprzeszkadzawnormalnymsposobiereagowania”
.Uwa-
żanozatem,żestrestocechaświatazewnętrznegoniezależnaodczłowieka
(imsilniejszybodziec,tymsilniejszystres)(A.Dyląg2004).Wszelkiesytuacje
ibodźcestawiająceczłowiekowijakieśżądaniaiwymuszającenanimreakcje
mobilizacyjne,czylistresowe,nazwanostresorami.Stresorymogąwięcmieć
źródłowżyciuspołecznym,zawodowym,rodzinnymczyosobistym(zob.
m.in.S.Siek1989).Natomiastpoziomitypnapięcia,jakiwywołująujednostki,
