Reformacja w Polsce a dziedzictwo Erazma z Rotterdamu

Maciej Ptaszyński

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-235-3552-2

DOI:

https://doi.org/10.31338/uw.9788323535522

Wydawnictwo:

Uniwersytet Warszawski

Rok wydania:

2018

Liczba stron:

746

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Ptaszyński, Maciej. Reformacja w Polsce a dziedzictwo Erazma z Rotterdamu. Red. . Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2018, 746 s. ISBN 978-83-235-3552-2, doi: https://doi.org/10.31338/uw.9788323535522

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Ptaszyński, M.

T1 Reformacja w Polsce a dziedzictwo Erazma z Rotterdamu

PB Uniwersytet Warszawski

PP Warszawa

YR 2018

SN 978-83-235-3552-2

DOI https://doi.org/10.31338/uw.9788323535522

Bibliografia BibTex:

@Book{ 198848, author = "Ptaszyński, Maciej", editor = "", title = "Reformacja w Polsce a dziedzictwo Erazma z Rotterdamu", publisher = "Uniwersytet Warszawski", year = "2018", address = "Warszawa", isbn = "978-83-235-3552-2", doi = "https://doi.org/10.31338/uw.9788323535522" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Ptaszyński, Maciej

ED -

TI - Reformacja w Polsce a dziedzictwo Erazma z Rotterdamu

PB - Uniwersytet Warszawski

CY - Warszawa

PY - 2018

SN - 978-83-235-3552-2

ER -

DOI - https://doi.org/10.31338/uw.9788323535522

Netografia (standard APA):

Ptaszyński, Maciej. Reformacja w Polsce a dziedzictwo Erazma z Rotterdamu [baza danych online] Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2018 [dostęp: 22 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/reformacja-w-polsce-a-dziedzictwo-erazma-z-rotterdamu-maciej-ptaszynski-198848. doi: https://doi.org/10.31338/uw.9788323535522

reformacja, Andrzej Frycz Modrzewski, bp Stanisław Hozjusz, Erazm z Rotterdamu, erazmianie, Rzeczpospolita XVI wieku, Erasmus of Rotterdam, Erasmen, reformation, 16th-century Republic of Poland, Piotr Tomicki, Krzysztof Szydłowiecki, Andrzej Krzycki, Jan Dantyszek, Andrzej Zebrzydowski

Autor prezentuje dzieje reformacji w Królestwie Polskim w latach 1518–1566, ze szczególnym uwzględnieniem roli polskich erazmian, rozumianych zarówno jako przyjaciele i korespondenci Erazma z Rotterdamu, jak też – szerzej – jako ...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-235-3552-2

DOI:

https://doi.org/10.31338/uw.9788323535522

Wydawnictwo:

Uniwersytet Warszawski

Rok wydania:

2018

Liczba stron:

746

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp 91. Przedmiot badań9
2. Baza źródłowa10
3. Stan badań13
4. Tezy i metoda18
5. Struktura pracy20
Rozdział 1. Reformacja humanistów 23Wstęp23
1.1. Drogi transferu24
1.2. Czas Erazma32
1.3. Erazmianizm a reformacja42
1.4. Erazmianie w Polsce wobec reformacji54
1.5. Erazmianie a Erazm i Melanchton63
1.6. „Apostoł Polski” w Wittenberdze70
1.7. Długie zrywanie więzi z Wittenbergą77
1.8. Śmierć Erazma, fi lipizm i irenizm83
Podsumowanie93
2.1. Reformacja w miastach96
Rozdział 2. Reformacja miejska w Prusach Królewskich i Koronie 96Wstęp96
2.2. Pierwsze reakcje dworu i króla118
2.3. Interwencja monarchy126
2.4. Represje140
2.5. Reformacja miejska a reformacja książęca151
2.6. Wnioski156
miejskiej158
Podsumowanie179
Rozdział 3. Wobec reformacji książęcej 180Wstęp180
3.1. Erazmianie jako elita dworu181
polityki zagranicznej187
3.3. Antyluteranizm Zygmunta Starego a erazmianizm203
3.4. Reformacyjny przewrót: sekularyzacja Prus208
3.5. Zmiany układu sił a kreowanie wizerunku chrześcijańskiego władcy216
3.6. Erazmianie a sprawa węgierska225
upadek Łaskich237
3.8. Zabiegi dworu o utrzymanie neutralnego kursu256
3.9. Wobec wojny religijnej278
Podsumowanie292
Rozdział 4. Reformacja szlachecka 294Wstęp294
4.1. Antyklerykalizm kleru i szlachty295
4.2. Kryzys polityczny lat trzydziestych a elekcja vivente rege316
4.3. Wymiana elity politycznej327
4.4. Reakcja antyprotestancka335
340
Podsumowanie355
5.1. Zawiedzione nadzieje360
Rozdział 5. Przełom reformacyjny (1548–1551) 360Wstęp360
5.2. Walki polityczne i konfesyjne386
5.3. Prowokacje i symboliczne zerwanie392
5.4. Kryzys408
Podsumowanie426
Rozdział 6. Późna reformacja 429Wstęp429
6.1. Początek przemian430
6.2. Rozpad stronnictwa biskupów i ofensywa protestantów444
6.3. Piśmiennictwo protestanckie i erazmiańskie451
6.4. Recepcja dzieł Frycza podczas sejmu piotrkowskiego 1555 r474
6.5. Skutki i echa sejmu 1555 r484
6.6. Odpowiedź Rzymu: nuncjusz Lippomano przeciw via media493
6.7. Mobilizacja protestantów509
Podsumowanie514
Rozdział 7. Czas konfesji 516Wstęp516
7.1. Treści konfesyjne w debacie przedsejmowej517
7.2. Sejm warszawski 1556/1557 r528
7.3. Powrót Jana Łaskiego536
7.4. Radykalizacja i konflikty544
7.5. Sejm piotrkowski 1558 r547
7.6. Frycza O Kościele księga druga562
7.7. Budowa struktur kościelnych571
Podsumowanie577
Rozdział 8. Schyłek reformacji i koniec świata erazmian 579Wstęp579
8.1. Nowe rozdanie580
8.2. Kontrowersja wokół poglądów Franciszka Stankara583
konsolidacja katolicka604
8.4. Sejm piotrkowski 1562/1563 r610
8.5. Powstanie dwóch organizacji kościelnych w Małopolsce615
8.6. Sejm warszawski 1563 r. i przyjęcie postanowień soboru trydenckiego621
8.7. Sejm piotrkowski 1565 r634
8.8. Antytrynitaryzm i Sylwy Frycza639
Podsumowanie656
Zakończenie659
Wykaz skrótów664
Bibliografia667
Indeks osób720

1.Reformacjahumanistów

jańskiejszlachtynaroduniemieckiego,OniewolibabilońskiejKościoła,Owol-

nościchrześcijanina),wktórychprzedstawiłzarysnowejteologii,posługując

siętakżecelowoiśmiałojęzykiemniemieckim.StarcieLutrazhierarchami

Kościołakatolickiegonabrałowymiarupublicznego.Luterijegowspół-

pracownicyzWittenbergiwpełniświadomieposłużylisięmediumdruku.

Pismodoszlachtywydanow4000egzemplarzy,którenatychmiastsprze-

dano

112

.WciągupierwszychlatreformacjiRzeszęzalałafalaponad10mln

egzemplarzydrukówulotnych.Wlatach1520-1525ukazałosięminimum

14polemikskierowanychprzeciwpismuOniewolibabilońskiejKościoła

113

ObiestronykonﬂiktuzabiegałyopoparcieErazma,któregodzieławłaśnie

wtymokresieosiągnęływRzeszynajwiększąpopularność,mierzonąliczbą

edycjiiprzekładów

114

.Wówczaswydanodrukiemlisthumanistydokar-

dynałaAlbrechtaBrandenburskiego,zawierającydośćpozytywnąocenę

reformatora.Erazmpodejrzewał,żezarozpowszechnianielistuodpowia-

dałjegoprzyjaciel,UlrichvonHutten,któryzapewneuczyniłtoniebez

milczącegoprzyzwoleniakardynałalubpewnychosóbzjegodworu

115

PostawaHuttenabyładośćcharakterystycznadlaniektórychczłonków

elitarnejgrupyniemieckichhumanistów,którzypoczęlizbliżaćsiędorefor-

macji.Jużw1519r.dostrzegłonwprogramieLutradrogędonuwolnie-

niaNiemiec”(nutliberasitGermania”)

116

,aw1520r.opublikowałswoje

sztandaroweantypapieskiedziełoVadiscussiveTriasRomana

117

.Podobnie

jakLuter,takżeHuttenzacząłpublikowaćponiemiecku,szukającsposo-

bówposzerzeniarecepcjiswoichpism.WywierałnaErazmanacisk,aby

tenopuściłLowanium,przeniósłsiędoRzeszyiopowiedziałpostronie

Lutra

118

.WidzącrosnącysceptycyzmErazma,Huttenzarzucałmuzdradę

112H.Schilling,MarcinLuter,s.241-244;A.Pettegree,MarkaLuter,s.176-178,193-

-197;J.Burkhardt,StuleciereformacjiwNiemczech(1517-1617).Międzyrewolucjąmedialną

aprzełomeminstytucjonalnym,tłum.J.Górny,Warszawa2009,s.96;M.U.Edwards,Luther

asMediaVirtuosoandMediaPersona,w:LutherzwischendenKulturen:Zeitgenossenschaf

-Weltwirkung,red.H.Medick,P.Schmidt,Göttingen2004,s.102-115;idem,Printing,

Propaganda,andMartinLuther,London1994.

113

D.V.N.Bagchi,Luther’sEarliestOpponents.CatholicControversialists1518-1525,

Minneapolis1991,s.122,145.

114H.Holeczek,Erasmusdeutsch,t.1,s.16,126;Ch.Galle,Hodienullus,s.204-227.

115H.Holeczek,Erasmusdeutsch,t.1,s.146-148.

116Allen,Opusepistolarum,nr1161.

117H.Wulfert,DieKritikanPapsttumundKuriebeiUlrichvonHutten(1488-1523),

Berlin2009,s.168-180;P.Fabisch,Iuliusexclususecoelis.MotiveundTendenzengallikani-

scherundbibelhumanistischerPapstkritikimUmfelddesErasmus,Münster2008,s.347-349.

118

Zob.klasyczneprace:P.Kalkof,ErasmusundHutteninihremVerhältniszuLuther,

nHistorischeZeitschrif”122,1920,s.260-267;idem,UlrichvonHuttenunddieReforma-

tion,Leipzig1920;F.Walser,DiepolitischeEntwicklungUlrichsvonHuttenwährendder

Brak wyników

Reformacja w Polsce a dziedzictwo Erazma z Rotterdamu

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra