Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.SPECYFIKAWYKONYWANIAZAWODUNAUCZYCIELA
19
koweczynnikistresogennewpracynauczycieli,gdyżwpływająnaichzdolność
doefektywnegozarządzaniazachowaniemuczniówwklasie.Wynikidotych-
czasprzeprowadzonychbadańpokazują,żenauczycielepracującywmiastach
zgłaszaliwiększąliczbęnegatywnychzachowańuczniówwklasiewporów-
naniuznauczycielamizeszkółpodmiejskichczywiejskich(Provansnikiwsp.,
2007).Fakttenpozwalawnioskować,iżnawetlokalizacjaszkołymaznaczenie
dlawykonywaniazawodunauczyciela.
Klasyfikacjaobciążającychczynnikówinstytucjonalnychiinterperso-
nalnychpracynauczycieliTraversiCooper(1993),zaprezentowanapowyżej,
nieuwzględniapresjiczasu,jakoźródłatrudnościwynikającejmiędzyinnymi
zprzeludnieniaplacówekoświatowychiichubogiegowyposażeniamaterialne-
go(Boyle,Borg,Falzon,Baglioni,1995).Patrzącnakwestięczasuzniecoinnej
perspektywy,wynikibadańporównawczych,którebyłyprowadzonewkrajach
europejskichsugerują,żecałkowitywymiarczasupracypolskichnauczycieli
wporównaniuzczasempracynauczycieliwinnychkrajachEuropyjestznacz-
niewyższyibliski40-godzinnemupensum(Prucha,2006).
Presjaczasuunauczycieliidziewparzezpoczuciemnadmiaruobowiąz-
kówwynikającychzplanówpracy,wytycznychiprogramównauczania.Wiąże
siętobezpośredniozproblememograniczonejautonomiinauczycieli,jakisa-
mychplacówekoświatowychwynikającymzkoniecznościrealizacjizgóryna-
rzuconychrozwiązań(PyżalskiiMerecz,2010).
Rolęinterakcjiwysokichwymagańiniskiegozakresukontrolipracownika
dlaodczuwaniastresuujmujemodelstresuwśrodowiskupracyRobertaA.Ka-
raska(1979).Wzaproponowanymmodeluwyróżniłczterygłównesytuacje
różniącesięstopniemnasileniakrytycznychdymensji:wymagańikontroli:
1.
Wysokiewymagania–małyzakreskontroli–tosytuacjaszczególniestresogen-
na.Jednostkaotrzymujebowiemtrudnelubpracochłonnezadania,niemając
możliwościswobodnegoichwykonania,cowywołujestannapięciapsychofzjo-
logicznego.Przyczymnapięcietonierozładowujesięwtokuaktywnychdziałań
iutrzymujesię,doprowadzającdoniepokoju,depresjiiryzykapowstaniachoro-
bysomatycznejl
2.
Wysokiewymagania–dużyzakreskontroli–takasytuacjastwarzawarunki
rozwoju.Przedpracownikiempostawionezostałytrudnezadania,aleteżma
możliwościtakiegomodelowaniaswegozachowania,byosiągnąćpostawio-
necele.
3.
Niskiewymagania–małyzakreskontroli–sytuacjatakaniepobudzadodziała-
nia,bowymaganiasąniskie,aniniedajemożliwościdziałania(niskakontrola).
