Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Strukturynerwowetychtrzechpoziomówfunkcjonalniewzajemniepowiąza-
ne,alezarazempodporządkowaneorganizacjihierarchicznegoichuporządkowania
itymsamymspełnianianpoleceń”wychodzącychodnwyższegorangą”.Poziom
najwyższy,korowy,jestodpowiedzialnyzazaplanowaniezadaniaruchowego.Idea
zadaniaruchowego,tj.np.utrzymaniepostawyciałalubjejzmiany,czyliwykona-
nieruchu,powstajewobszarachukładulimbicznego.Tenukładnuznaje”cojest
istotnedlaodczuwanychpotrzebciałaiumożliwianielimbicznejczęścimózgu
przekształcićpotrzebęwcel.Popowstaniuideizadaniaruchowego,np.ruchupal-
cem,zjawiasiębioelektrycznypotencjałgotowości,dającysięzarejestrowaćzpo-
wierzchniczaszkinaokoło300–500ms,anawetdo800msprzedwykonaniemru-
chu,dokumentowanympojawieniemsięczynnościbioelektrycznejwmięśniach
powodującychruchtegopalca.Impulsyzukładulimbicznegozostająskierowane
dopolaruchowegonadrzędnego,tj.SMA(pole6.Brodmana).
Poziomnajwyższy(korowy)obejmujestrukturykorymózgowejsomatorucho-
wej,somatoczuciowej,wzrokowej,słuchowej,węchowej,smakowejorazkoryob-
szarówkojarzeniowych.Wstrukturachnerwowychtychobszarówmagazynowana
jestpamięćdoznanychwrażeńwprzeszłości(płatskroniowy)iznajdująsięnzapa-
miętane”wzorcereakcjimotorycznych(płatczołowy),którewkażdejchwilimogą
zostaćwykorzystanedowykonaniadowolnychczynnościmotorycznych.Wplano-
waniuceluzadaniaruchowegobiorąudziałtakżestrukturyifunkcjezwojówpod-
stawymózgu.
Napoziomieśrednim(mózgowymniższym)strategiazostajezamienionawtak-
tykę,tzn.wprogramyruchowemającerealizowaćnzachwilę”zadanieruchowe.
Programyruchowedotycząrównowagiciała,kierunkówruchu,jegosiłyiszyb-
kościmobilizacji,jakrównieżstabilizacjistawów.
Poziomśredniobejmujeośrodkileżącewobrębierdzeniaprzedłużonego,mo-
stu,śródmózgowia,podwzgórza,wzgórzaijąderkresomózgowia.Ośrodkite,
zwłaszczaukładsiatkowaty,jądraprzedsionkowe,nakrywkaioliwkadolna,mody-
fikująfazowoitonicznieaktywnośćodcinkowychośrodkówodruchowychrdzenia
kręgowego.Regulacjapostawyciałairównowagapodlegająkontrolijąderprzed-
sionkowych,móżdżkuorazukładupozapiramidowego.
Wymienionepowyżejfunkcjesomatyczneośrodkówpoziomuśredniego(niż-
szegopoziomumózgowego)kontrolowaneautomatycznieidziałająponiżejpo-
ziomuświadomości.
Poziomnajniższy,rdzeniowy,jużtylkorealizujetaktyczneprogramyruchowe,
zamieniającjewnswojekomendy”,tzn.wczynnośćmięśni,którąkontrolujeprzez
systemodruchówrozciągowych.
Procesmózgowy,leżącyupodstawgenezywykonaniaruchudowolnego,anali-
zowanybyłjużprzezJacksonaponad100lattemu.Obecnieproponowanehipo-
tezydotyczącesekwencjizdarzeńneuronalnych,występującychwośrodkowym
układzienerwowyminicjującymwykonanieakturuchudowolnego.Sekwencją
pierwsząjestidearuchu.Stanumysłowy,emocjonalny,intencjawykonaniaruchu
dowolnegojesttostan,jakipowstajeigenerowanyjestwukładzielimbicznym
izapoczątkowujeokresnazywanyplanemruchu.Aktywizacjaukładulimbicznego
prowadzidoekspresjiwzorcówimpulsówpobudzającychkoręasocjacyjnąoraz
wzgórze.Jesttomomentpojawianiasięendogennegopotencjaługotowości(p.
rozdz.2cz.II).Zkoleidochodzidoaktywacjistrukturnerwowychzwojówpodsta-
wyorazmóżdżkuirozpoczynasięsekwencjaciągówprzebieguimpulsówwzamk-
56