Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
uznawanozastudiahumanitatis.Wwarunkachuniwersyteckich,gdzie
działaławiększośćhumanistów,określeniestudiahumanitatis(lub
studiahumaniora)stałosięnawetterminemściśleodnoszącymsiędo
zespołupięciuwykładanychprzedmiotów:gramatyki,retoryki,poe-
tyki,historiiifilozofiimoralnej.Przedmiotytenaśredniowiecznych
uniwersytetachtraktowanezdecydowaniesłużebnie,jakoprolegome-
nadostudiowaniaprawa,medycynyczyteologii,terazuzyskały
szczególnąrangęiznalazłysięwcentrumzainteresowania,wyzna-
czałyprogramstudiównajbardziejgodnychczłowieka.
Humaniścibyliwięcprzedewszystkimludźmiuczonymi,filo-
logami,gramatykami,komentatoramipism,znawcamiliteraturyiję-
zykówstarożytnych,aideałemstałsięnhomotriumlinguarum”–mąż
znającytrzyjęzykistarożytne(łacinę,grekęihebrajski).Stworzylioni
nowąklasęwspołeczeństwierenesansowym,dziękiktórejhumanizm
stałsięnajważniejszymruchemintelektualnymwczasachrenesansu.
Stymulowałpoznaniekulturyantycznejinajejfundamentachwspół-
tworzyłkulturęliterackąifilozoficznąswojejepoki.
Niebędącszkołąfilozoficzną,humanizmstwarzałwszelkie
warunkikutemu,bynastępowałoodnowieniedoktrynfilozoficznych
starożytności.WrządzonejprzezMedyceuszyXV-wiecznejFlorencji,
głównymośrodkuwłoskiegohumanizmu,rozwinąłsiędominujący
wItaliineoplatonizm,któregogłównymprzedstawicielembyłMarsi-
lioFicino,tłumaczDialogówPlatonaiwspółtwórcasłynnejAkademii
Florenckiej.Przedmiotemdyskusjistałysięteżprzełożoneterazbez-
pośredniozgreckiegodziełaArystotelesa,komentowanezwłaszcza
nauniwersyteciewPadwie.Myślmoralnarenesansuposiłkowałasię
pismamistoików,adoktrynomascetycznymprzeciwstawianochrześ-
cijańskirodzajepikureizmu.Fermentintelektualnyspowodowany
przezhumanistówsprzyjałprzytympostawomeklektycznym,anawet
synkretyzmowifilozoficznemu,zmierzającemudosyntezymądrości
starożytnychwchrześcijańskimświecie.Pozostawiłzarazemhuma-
nizmswoistepiętnonamyślifilozoficznejrenesansu–przekonanie
owysokiejwartościczłowieka,jegogodnościiuprzywilejowanym
miejscuwewszechświecie.Godnośćczłowieka(dignitashominis)
byłanietylkoprzedmiotemwielutraktatów,alenarównizrozważa-
nymnanowopojęciemczłowieczeństwa(humanitas),zajęłacentralne
miejscewrenesansowejrefleksjiantropologicznej.
11
