Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Humanizmoddziaływałjednakprzedewszystkimjakoruch
filologiczny.Nietylkodostarczałkanonutekstówliterackich,histo-
rycznychifilozoficznych;napodstawietychlekturstworzyłteżnor-
myjęzykowe,rugującużytkowąłacinęśredniowieczną,awjejmiej-
scewprowadzającpoświadczonyprzezzabytkijęzykCycerona,
WergiliuszaiHoracego.Itanowastarożytnałacinastajesięnadługo
miarąnuczoności”ipożądanychwartościsztukisłowa.Puryzmjęzy-
kowyhumanistów,widocznyzwłaszczawpoczątkowychstadiach
renesansu,wiązałsięzgeneralnymdążeniemdooczyszczenialitera-
turyzform,gatunkówobcychstarożytności.Narzędziemwtymnupo-
rządkowaniu”byłanowowydana,najpierwwłacińskimprzekładzie
(1498),późniejworyginale(1508),PoetykaArystotelesa,wśladza
którąpojawiłysiępoetykirenesansowe,wtymniewątpliwienajwy-
bitniejsza,którejautorembyłJuliuszCezarScaliger(1561).
Wśródróżnorodnychaspektówoddziaływaniahumanizmu
niezwykleistotnymjestpowstaniewsztuceiwliteraturzewyraźnego
nurtu,któryokreślilibyśmymianemrenesansowegoklasycyzmu.
Wsensieideowymklasycyzmopierasięnawierzewistnienieobiek-
tywnegoporządkuświata,takżenatury,będącymnajlepszymzmożli-
wychporządków,równieżnaprzekonaniuomożliwościprzeniknięcia
tegoporządkuprzezczłowieka,którypostawionypośrodkuświata,
zdolnyjestwidziećwszystkoistwarzaćwszystko,takżepięknood-
zwierciedlająceharmonięwszechrzeczy.Wsensieestetycznymklasy-
cyzmjestdoktrynąwskazującąnaharmonię(łac.concinnitas)jako
źródłoiwarunekpiękna.nPiękno–pisałAlberti–jestharmonią
wszystkichczęścidostosowanychdosiebieibędącychwzgodzie
iproporcjiztymdziełem,wktórymsięznajdują,takżeniemożna
nicdodaćaniująć,anizmienić,byniezepsućcałości”.Podobniepisał
Bembo:nPięknoniejestniczyminnymjakwdziękiemzrodzonym
zproporcji,odpowiedniościiharmoniirzeczy:harmoniataimjest
doskonalsza,tymmilszymiiwdzięczniejszymiczynizarównodusze,
jakiciałaludzi”.Klasycyzmprzejawiasięzatemwzamiłowaniudo
elegancjiiwdzięku,odpowiedniościistosowności,jasnościstyluoraz
formy.Postulatytewiążąsięściślezfundamentalnądlatejestetyki
zasadąnaśladowania(gr.mimesis,łac.imitatio),wktórejzawierałsię
postulatnaśladowanianaturyinaśladowaniastarożytnychmistrzów,
którzyjużdokonaliwsposóbnieprześcignionywyboruiharmonijnego
12
