Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nychwzorachpisarzyrenesansowejEuropydotworzeniadziełwję-
zykachnarodowych.Zczasempodniesieniejęzykanarodowego,
awięcipisanejwnimliteratury,dorangiuniwersalnegonarzędzia
przekazuideistałosiędlawykształconejelityXVIw.niemalżemisją,
którąperfekcyjnieikonsekwentnierealizowała.Wzorcówznowu
dostarczylihumaniścizItalii,którychnajwybitniejszedzieła,odPe-
trarkiiBoccacciapoczynając,anaArioscieiCastiglionemkończąc,
powstawaływjęzykuwłoskim.TakpowstałprogramfrancuskiejPle-
jadysformułowanywmanifeścieJoachimaduBellay(1522–1560)
zatytułowanymObronaiuświetnieniejęzykafrancuskiego(1549),
gdziezalecanienaśladowaniaantycznychmistrzówinawoływaniedo
przejmowaniagatunkówstarożytnejpoezjiszłowparzezpostulatami
rozwijaniagodnegotejtradycjistylu,słownictwaiśrodkówartystycz-
negowyrazuwjęzykufrancuskim.StądrozważaniaŁukaszaGóni-
ckiegoojęzykupolskimwDworzaniniepolskimipoezjaJanaKocha-
nowskiego,wrównymstopniunaśladującaantyk,coznimtwórczo
współzawodnicząca.KoniecXVIw.przynosidzieła,które–jakdra-
matyWilliamaSzekspiraczyPróbyMichelaMontaigne’a–wyniosą
literaturywszystkichnarodówrenesansowejEuropynanajwyższy
poziomartystyczny.
RenesansowąEuropęXVIw.,zwłaszczapółnocnąjejczęść,
silniejchybaniżduchhumanizmupołączyłinnynarastającyproblem:
świadomośćkryzysuchrześcijańskiegoświata.Ruchhumanistyczny
podążałprzeztowinnymniecokierunku,agłównymreprezentantem
owegonhumanizmuchrześcijańskiego”byłErazmzRotterdamu,nie-
wątpliwienajwybitniejszapostaćXVI-wiecznegorenesansu.Wy-
kształconyhumanista,filologierudyta,autorPodręcznikażołnierza
Chrystusowego(EnchiridionmilitisChristiani),wykładającegozasady
pobożnościjakosztukiżyciawewnętrznego,pozostawałjednocześnie
wpermanentnymkonflikciezKościołemjakoautorPochwałyGłupoty
(Moriaeencomium)ijakoprekursorfilologiibiblijnej,publikujący
m.in.krytycznewydanieNowegoTestamentu.Zpozycjipisarza
chrześcijańskiegowystępowałonnp.wdialoguCiceronianus,czyli
Onajlepszymrodzajuwymowyprzeciwkotymkonwencjomwklasy-
cyzującejliteraturzerenesansowej,którezasklepiałysięwniewolni-
czympowielaniuwzorówantycznych,zwłaszczastyluCycerona.
Niepokornyiprowokujący,pragmatycznypublicystainiepoprawny
15
