Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ogromnywpływnanagleprzyspieszonyrozwójpiśmiennictwawję-
zykachnarodowych,zczymwiązałosięzkoleicorazwyraźniejsze
wyodrębnianiesięodkońcaXVw.dwumodeliliteratury:elitarnej,
tworzonejnafaliruchuhumanistycznego,orazegalitarnej,mocno
zakorzenionejjeszczewtradycjiśredniowiecznejirodzimychwzor-
cachkultury.
Pierwszymodel,niewątpliwiebardziejwidoczny,zwłaszcza
zdzisiejszejperspektywy,mieściłsięwgłównymnurcierozwoju
epoki.Literaturanuczona”sprzyjałaasymilacji,przyswojeniuiwchło-
nięciuideihumanizmu,uczestniczyławżyciukulturalnymEuropy
zjednoczonejzarównopoprzezłacinę–wspólnyjęzykelit,jakipo-
przezantyk–wspólnywzorzeckultury.Wtejmodelowejwspólnocie
niezwykleistotnaizarazembardzowidocznabyłachęćemulacji,
współzawodniczeniazowątradycjąwedlezasadprzezniąpodpowia-
danych.Itonietylkowjęzykułacińskim,aleiwjęzykachnarodo-
wych,którestawałysiędziękitemurównoprawnyminarzędziami
prowadzeniahumanistycznegodyskursu.Drugimodelliteraturyrodził
siępozasferąwyraźnychwpływówiinspiracjiwłoskiegorenesansu.
WkrajachleżącychnapółnocodAlpżywebyłynadalwłasnetradycje
sztukiipiśmiennictwapóźnegośredniowiecza.Mieściłasięwowych
tradycjachiuproszczonarecepcjastarożytności,będącaechemtzw.
prerenesansufrancuskiegozXIIiXIIIw.,kiedytouniwersytetywChar-
tresiwOrleanie(nadługoprzedItalią)byłyośrodkamiżywychstu-
diównadantykiem,ibujnanaturalistycznarecepcjapóźnegogotyku,
nadającapiętnoliteraturzezachodniejipółnocnejEuropyjeszczedo
końcaXVw.,irządzącasięwłasnymiprawamikulturaludyczna,
mocnozakorzenionawewszystkichwarstwachspołecznych,zręcznie
oscylującamiędzysferąsacrumiprofanum.Wkręgutychinspiracji
powstawałaliteraturapopularna,nEzopy”inSowizdrzały”,niezliczo-
nailośćpouczającychnhistoryj”doczytania,aleteżdzieławybitne,
będącewizytówkamiliteraturnarodowychepokirenesansu,jakchoć-
byGargantuaiPantagruelFrançoisRabelais’go(ok.1494–1553),czy
nanaszymrodzimymgruncietwórczośćMikołajaRejazNagłowic
(1505–1569).
Rozdzielająctedwanurty,należymiećświadomość,żeniekie-
dystykałysięonezesobąinasiebiewpływały.Sukcesliteratury
popularnejwjakimśsensieskłaniałwykształconychnahumanistycz-
14
