Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MatkaBoskatonaetheradea”,ndeimaterOlympici”,nsupergentrix
Tonantis”.Motywyantycznesąwykorzystywanenawetjakoargument
teologiczny,jaknp.odwołaniedonarodzinAtenyzgłowyZeusa
wsporzeoniepokalanepoczęcieMaryi.Zdarzasięjednak,żePaweł
zKrosnaodrzucanawiązaniadoantykupogańskiego,wpisującsię
wnurt,którydziśokreślamymianemhumanizmuchrześcijańskiego,
formacjiintelektualnejszczególniewidocznejnapoczątkuXVIw.
wrenesansiepółnocnoeuropejskim.Nurtten,nawiązującjakbydo
kwestiipostawionejniegdyśprzezśw.Hieronima:nAnchristianus,an
Cicero”(tj.albochrześcijanin,alboCyceron),wyraźnieodrzucałbał-
wochwalczeprzywiązaniedoliterackiejtradycjiantykuiprzeciwsta-
wiałsięneopoganizmowihumanistów.Patronowałtemunurtowi
ErazmzRotterdamu,anależelidoniegopoecineołacińscy,tacyjak
Crinitus–pierwszywybitnyprzedstawicielhumanizmuchrześcijań-
skiegoweWłoszech;Mantuanus–autorchrześcijańskichbukolik;
SabellicusiSebastianBrant–niemieckizwolennikchrześcijańskiego
humanizmu.Watmosferzehumanizmuchrześcijańskiegowyrastało
pokolenieprzyjaciółiuczniówPawłazKrosna,doktórychnależeli
JanzWiślicy(ok.1485–1520),JanDantyszek(1485–1548),atakże
współczesnyimMikołajzHusowa(ok.1475/1485–po1533).
JanzWiślicyzapisałsięwhistoriipoezjijakoautorpierwszej
próbystworzeniaepikihistorycznej.NapisanaprzezniegoWojna
pruska(BellumPrutenum)byłapomyślanajakopoematowojnieWła-
dysławaJagiełłyzKrzyżakamiiozwycięskiejbitwiepodGrunwal-
dem.Ichoćpierwotnezamierzeniarozmyłysięniecowpanegirycz-
nychpochwałachdynastiiJagiellonów,utwórtenwyznaczyłwpewien
sposóbkierunekrozwojuepikiwdobiestaropolskiej,niepróbującej
nawetnawiązaćdoantycznycheposówHomeraiWergiliuszaipo-
przestającej,wzoremFarsaliiLukana,nawierszowanejrelacjizwy-
darzeńhistorycznych.TymtropempójdziepóźniejiJanKochanowski
wJeździedoMoskwy,iWacławPotockiwTransakcjiwojnychocim-
skiej.WpochwalechrześcijańskiejdynastiinapisanejprzezJanazWi-
ślicymiejscemitologicznychbogówzajęlipatronującyJagiellonom
św.StanisławzeSzczepanowa,ainwokacjędomuzzastąpiłowezwa-
niedoMatkiBoskiej.
JeszczemocniejodpogańskichtradycjiodciąłsięMikołajzHuso-
wawpoemacieznanympodpolskimtytułemPieśńożubrze(Carmen
26
