Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI.MiejscerzeczywsystemieHegla
55
wEncyklopedii,„Tym,coabsolutnejestduch;jesttonajwyższa
definicjaAbsolutu”[EN,403].
Absolutnieprzychodzidoświadomościzzewnątrzaninieczeka
naniąukresudrogi.Onjestwdrodze,jestcałymruchemprzemian
świadomości,toteżjakmówiHeidegger:
pojawianiesięniestanowiprzemarszufigurświadomości,leczjest–
jakoabsolutnahistoriaabsolutnegoducha–ruchem,wktórymduch
przekazujesięsamsobiei(w)znositradycję[HPhG,39].
Tenruch,czyteżhistoria,jestdochodzeniem-do-siebie-samego
wstawaniu-się-innym.Aponieważwruchutymduchabsolutny
zdobywapewnośćbyciawszystkimiczynitępewnośćprawdą,
mówimy,żejestrozumny.Czyoznaczato,że„Hegelzgóryzakłada,
inaczejmówiąc–ustalanapoczątkuto,copowinienuzyskaćna
końcu?”[HPhG,43].Heideggerniemawątpliwości:tak,oczywiście!
Należałobynawetpowiedziećwięcej–koniecdziełajestpowrotemdo
początku,powrótjestwpisanywpoczątek,takjakwkole.Aby
zrozumiećzasadniczyzamysłHegla,kontynuujeHeidegger,
abyzrozumiećjegosposóbstawianiapytań,któryrozpoczynasię–imusi
sięrozpocząć–wwiedzyabsolutnej,zrozumieniekońcajestwręcznie-
odzowne,gdyżjesttopoprostupoczątek,asposób,wjakikoniecjest
początkiem–iodwrotnie–jużsięrozstrzygnął[HPhG,53–54].
Małeinajmniejszekoładoświadczeńświadomości,którymmieli-
śmyokazjęprzyjrzećsięwcześniej,wchodząwwielkiekołokół
[PM–P,34].„Fenomenologiaducha”–awrazzniącałedziełoHegla–
rozpoczynasięabsolutnieodAbsolutu[HPhG,54].
Walc.Przyimekanuwrażliwiłnasnarozwarcierzeczy,wktórej
przeświecarozwartośćcałegoheglowskiegosystemu.Polegaonana
przyleganiu,którenigdynieniwelujeróżnicy,azarazemnadaje
przemianomświadomościspecyficznielekkikrok.Tenkrokniemal
niedotykapodłoża,tylkomuskaje,posuwającsięokrężnymruchem,
pokole.Pokolebowiemprzebiegakażdezdoświadczeńświadomości.
Ijakmogliśmytozauważyćtużprzedchwilą,pokoleporuszasię
takżeduch,Absolut.Towłaśnietedwarysyruchu–lekkośćiko-
listość–nadającałemusystemowiHeglataktanecznycharakter.
Długotegoniezauważano,choćjedenzfrancuskichbiografówHegla
niewahałsięwswojejpracywspomniećojegoupodobaniudobalów,
naktórefilozofchętnieiczęstouczęszczał13.Wkońcujednaktanecz-
13Por.J.d’Hondt,Hegel,savie,sonoeuvre,PUF,Paris1967,s.5.
