Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rosyjskiegowKrólestwiePolskim,któryzpoczątkuzdawałsięjedynie
miećnaceluzniszczenieźródełseparatyzmupolskiego,wciągulat
kilkupopowstaniustałsięwyraźnieprogramemzniszczeniakultury
polskiejiwszechstronnejrusyfikacjikraju,któranietylkozostała
uznanazamożliwą,alektórejszybkiepostępyźródłaurzędowe
powszechniestwierdzały.Zauważononadto,żekrajtenniejestczysto
polskimwobectego,żenapółnocnymjegokrańcuczteryipółpowiatu
sąetnograficznielitewskie,awdziesięciupołudniowo-wschodnich
powiatach
obok
ludności
polskiej
i
rzymskokatolickiej
okres
rusyfikacyjnyzastałznacznąilośćunitów,katolikówobrządku
wschodniego1,mówiącychprzeważnieporusku(narzeczem
małoruskim).Wceluosłabieniapolskościrządzacząłpopierać
gorliwieruchnarodowościowylitewski,którypor.1870sięrodził,
stającsiępodwpływemprotekcjirządowejzaciekleantypolskim;Unię
zaśzniósł,łamiącopórunitówprzywiązanychdowiaryojców,przy
pomocyegzekucjiwojskowychwprowadzającychwczynpałki,
pogromymasowe,niszczeniedobytkuitp.Tymsposobem,przy
pomocyobfitegoprzelewukrwi,pozesłaniumnóstwaopornych,
ludnośćtazostałauznanaurzędowozaprawosławnąirosyjską,
jakkolwiekznacznajejczęśćpozostałafaktyczniekatolicka,nie
uczęszczaładocerkwi,chrzciłasię,brałaślubyigrzebałatajniepo
katolicku,
pomimosurowychprześladowańtrwającwoporze
iumacniającsięwswymprzywiązaniudopolskości.Tenjednorazowy
akt
„nawrócenia”
nie
był
zakończeniem
dzieła:
konsystorze
prawosławnedoostatnichczasównieprzestawałypracować,badając
aktystanucywilnegozparuostatnichpokoleń,odszukująccałe
rodziny,którychprzodkowiewdrugimlubtrzecimpokoleniubyli
unitamilubprzynajmniejbyliprzypadkowochrzczeniwcerkwi
unickiej(cosiędawniejukatolikówrzymskichczęstozdarzało,jeżeli
kościółparafialnyunickileżałbliżejodrzymskiego).Terodziny,
częstokroćrdzenniepolskieikatolickie,przepisywanowbrewichwoli
