Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Korespondencje”i„sztuka”.Wprowadzenie
Jeślipominąćwspomnianychwyżejautorów,towypadniepowie-
dzieć,żewjęzykufrancuskimwXIXwiekusłowocorrespondancebyło
poprostupopularnymsynonimemanalogiiiwszelkiejegoskojarzenia
zesztukąbyłyraczejprzypadkowe.Podobniedziałosięwjęzykuangiel-
skim
13
.
Wróćmyterazdozjawiskasynestezji,októrympisałBaudelaire.
Owoprzeświadczenieoistnieniugłębokichzwiązkówmiędzyróżnymi
wrażeniamizmysłowymigłosiłowieluartystówimyślicieliwXIXwie-
ku–niezawszepodhasłemkorespondencji.Nadawalioniteżtemuzja-
wiskuróżneinterpretacje.SamuelT.ColeridgewEolskiejharfie,opie-
wającharmonięświata,pisał,żewdźwiękujestświatło,awświetle
–dźwięki:Alightinsound,asound-likepowerinLight[Światłowdźwię-
ku,dźwięcznasiławświetle]
14
.PercyB.ShelleywEpipsychydionietak-
żemówiłojedności,tyleżeruchów,zapachów,promieniświetlnych
idźwięków.Odwoływałsięwtedydometaforykichóralnej:
Andeverymotion,odour,beamandtone
[Każdyruch,zapach,promieńidźwięk
Withthatdeepmusicisinunison:
Pozostająztągłębokąmuzykąwjedno-
głosie:
Whichissoulwithinthesoul–theyseem
Któryjestduchemwduchu–wydająsię
Likeechoesofanantenataldream
Echamisnusprzednarodzin]
15
.
Obucytowanychpoetówłączyłaintuicja,żebarwy,zapachy,dźwię-
kisączymświęcejniżwrażeniamizmysłowymi.Ichwypowiedzisuge-
rują,żeuważalijezabytyistniejąceniezależnieodpoznającegopod-
miotuiwspółistniejącezesobąwnaturzewpełnejharmonii
16
.
Innimyślicielezkoleiopisywalizjawiskosynestezjijakoprzejaw
zdolnościpoznawczychczłowieka.Pierre-SimonBallanchebyłjednym
ztych,którzyzaobserwowaliwzajemne„budzeniesię”zmysłów(tous
13Dlaprzykładu,P.B.Shelleyokreśliłprzyjegopomocyrodzajzwiązków,jakieistnieją
wedługniegomiędzypoezjąepicką(adokładniejIliadą,Odyseją,Boskąkomedią,Rajem
utraconym)awiedzą,uczuciamiiwierzeniamicharakterystycznymidlakultury,wja-
kiejonapowstawała.Por.P
.B.Shelley,ADefenceofPoetry,[w:]tegoż,EssaysandLetters,
Londonb.d.,s.28.
14S.T.Coleridge,TeEolianHarp,[w:]tegoż,Vingt-cinqpoèmes,introductionettraduc-
tiondeG.d’Hangest,Parisb.d.,s.166.
15P.B.Shelley,Epipsychidion,[http://levity.com/digaland/celestial/shelley/epipsychi-
dion.html].
16PodobnepoglądygłosiłwspominanyjużprzeznasL.C.deSaint-Martin.
~11~
