Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Witkowska,R.Przybylski,Romantyzm,Warszawa2007
ISBN978-83-01-13848-6,©byWNPWN2007
Wstęp
politycznych—likwidowanychprzez
cenzurę(dziennikikręguKicińskiego
1818–1820,„DekadaPolska”Wiktora
Heltmana1821).
Tenukładcentrówżyciakulturalnego
przetrwałdopowstanialistopadowego.Po
jegoupadkuukształtowałasięrzeczywis-
tośćpolitycznatakzasadniczoodmienna
oderyKrólestwaKongresowego,żemu-
siałotozaważyćdecydująconacharakte-
rzeirozwojukulturypolskiej.Wskutek
klęskipowstaniaKrólestwostraciłoswą
względnieniezależnąpozycjęiodrębność
państwową,faktyczniespadającdoroli
prowincjiCesarstwa,rządzonejprzezna-
miestnikówcara.Odnazwiskapierwszego
popowstaniunamiestnikaKrólestwa(do
1856),feldmarszałkaIwanaPaskiewicza,
mówisięnawetoerzepaskiewiczowskiej,
cooznaczałoterrorwojskowo-policyjny,
zniesienieswobódtakżewdziedzinie
kultury,wrogośćwobecwszelkichinicja-
„TygodnikPolskiiZagraniczny”,1818,strona
tywwtymzakresie.Władzezlikwidowały
tytułowa
instytucjeżyciaumysłowego,przede
wszystkimTowarzystwoPrzyjaciółNauk,uniwersytet,skonfiskowałyichmajątki
(większośćzbiorówbibliotekiuniwersyteckiej,bibliotekęiinnezbioryTPN),
ateatrpraktycznieoddanopodnadzórpolicyjny.Mimoupartegodźwiganiasię
Warszawyztegoupadkuwlatachczterdziestychipięćdziesiątych—przestała
onapełnićrolęcentralizującąiinicjatywnąwobecinnychzaborów.Prestiż
zaczęłaodzyskiwaćnakilkalatprzedpowstaniemstyczniowym.Świadectwem
tegojestotwarciedwuszkółwyższych—AkademiiMedyko-Chirurgicznej
(1857)iSzkołyGłównej(1862),wychowującejpokolenieprzyszłychpozytywis-
tów,wzrostpoziomucywilizacyjnego,poświadczonybudowądrógżelaznych,
rozwojemmiastaitroskąodźwignięcierolnictwa,cobyłoprzedmiotemstarań
TowarzystwaRolniczego(1858)ijegoprezesaAndrzejaZamoyskiego,jednego
zpatronówpowolnego,organicznegopostępukraju.
Takżeziemielitewsko-ruskienieodegraływybitniejszejroliwdobie
popowstaniowejiniewytworzyłyswojegocentrumkulturalnego.Niemniejraz
porazitutajpojawiałysiępewneinicjatywy,zazwyczajocharakterze
czasopiśmienniczym.Dowybitniejszychzjawisktegotypunależybezsprzecznie
17
