Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wobectranscendentnegoiosobowegoBoga(por.Berger,1995,s.172).Zdrugiej
stronypojawiająsięroszczeniadorównościspołecznejwynikającezespostrze-
żenia,że„izonomiatracisens,gdyróżnicemiędzywarunkamiżyciaobywateli
demokratycznejspołecznościsąskrajne”(Savater,2003,s.79;por.Sztompka,2002).
Równośćspołecznabyłaróżnierozumianawzależnościoddoktrynyideologicznej
czypolitycznej,wramachktórejjąpostulowano.Realizacjaprawpolitycznych
jestmożliwatylkowówczas,kiedykażdymazagwarantowanąpewnąosobistą
niezależność,atojestwpraktycemożliwetylkowówczas,kiedyjegopodstawowe
potrzebymaterialnesązaspokojone,aletakżekiedyposiadaniezbędnypoziom
umiejętnościiwiedzy(„równośćumysłowa”–por.Śpiewak,2004,s.37).Zbytduże
zróżnicowanieżycialudziwspołeczeństwieprowadziniektórychdofaktycznej
zależnościodinnychludzilubodokoliczności.Tegorodzajuzależność(brak
wolności)ograniczalubuniemożliwiakorzystaniezprzynależnychimpraw,czyli
znosirównośćobywatelską.Innymisłowyprzyznanierównychprawpolitycznych
wspołeczeństwieskładającymsięzezróżnicowanychpodwzględemmożliwości
korzystaniaztychprawjednostekjesttylkopunktemwyjścia–czymśniezbęd-
nym,leczniewystarczającymdlafaktycznejrealizacjirówności.Tenproblembył
jednaknazwanywpełniirozwiązywanynaróżnesposobydopierowokresie
nowoczesności.
Konkludując–równośćjakoideapolitycznaoznaczazrównanieludziwobec
prawaorazrównyudziałwrządzeniu3.WstarożytnejGrecjidemokracjamiała
charakterpartycypacyjny(bezpośredni–poprzezudziałwzgromadzeniachpodej-
mującychdecyzję)ipojęcieobywatelodnosiłosięwyłączniedowolnychmężczyzn.
Choćospostrzeganiuczłowiekajakojednostkisensustrictoniemożnajeszcze
mówić(por.Środa,2003;Berger,1995),powołaniedożyciajednostkipolitycznej
–obywatelauruchomiłorefleksjęwkierunkuposzukiwaniabardziejuniwersalnej
podstawyczłowieczeństwa,łączącejjużnietylkoobywatelipolis,leczkosmopolis.
Demokracjagreckazarysowałatakżenajważniejszeproblemydotyczącezakresu
politycznejrówności(wpostacipytaniakimjestobywatellubktomożebyćoby-
watelem,komuprzynależąuprawnieniaobywatelskieijakzapewnićkorzystanie
ztychpraw),dałaasumptdorozważańobardziejuniwersalnymwymiarze(kim
jestczłowiek,jednostkaludzka)orazpośrednio–dorefleksjinaddialektykąrelacji
jednostkiiwspólnotypolitycznejispołecznejoraz,bardziejogólnie,dialektyki
związkukategoriirównościiwolności.
3Równyudziałwewładzyzasadniczorealizujesiębezpośredniolubpośrednio.Odpowiadają
temudwieformyrządów(lubustrojów)politycznych–demokracjabezpośredniaidemokracja
przedstawicielska.Nowoczesnepaństwademokratycznesąwzasadziedemokracjamiprzedstawi-
cielskimi(wyjątkiemjestinstytucjareferendum,zktórejjednakkorzystasięrzadko,wsytuacjach
wyjątkowych),choćwśródteoretykówzaletyiwadyjednejidrugiejformyrządówdemokratycznych
sąwciążdyskutowane(por.Śpiewak,2004).
20
