Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JacekBaluch
obrosłegopokaźnąliteraturąwjęzykupolskim,czeskiminiemieckim,rozpo-
czynasięod-limeryku,poświęconegoautorowikodeksuzpoczątkuXVwieku,
franciszkaninowiMikołajowizKoźla.Iwłaśniedlategojejfragmentpostanowi-
łemumieścićwksiędzejubileuszowejStanisławaBalbusa,zktórymnapisaliśmy
wspólnieniejedenlimeryk!...
KodeksMikołajazKoźla,pisanywlatach1416-1423,aktualnieprzechowywa-
nywBiblioteceUniwersytetuWrocławskiego(sygnaturaIQ466),jestpomnikiem
kulturyŚląska.Pisanywtrzechjęzykach:łacińskim,niemieckimiczeskim,stano-
wiprawdziwąskarbnicęnaukwszelakich,wiedzyiumiejętności,poczęścitakże
jestndiariuszem”
,wktórymautorzarównozapisywałwydarzeniapubliczne,jak
iczyniłosobistenotatki.
Paradoksalniejednakimięautorarozsławiłakarta4rrękopisu,naktórejznaj-
dujesięfragmentzamazanyinkaustem,copowodujenaturalnąciekawość,jakieto
treścimiałypozostaćzakryteprzedoczamipotomnych.
Pierwszawzmiankaorękopisiepochodzizroku1829.Jejautorembyłodkrywca
kodeksu,archiwistauniwersyteckiejbibliotekiweWrocławiuAugustHeinrichHof-
mannvonFallersleben,natomiastpierwszymbadaczem,któryodczytałzamazaną
kantylenęprawiewcałości,byłprofesorUniwersytetuWrocławskiego,polskislawi-
sta,WładysławNehring,któryuważałtekstzautwórczeski(artykułnatentemat
opublikowałponiemieckuwroku1893).Wroku1934RomanJakobsondałswo-
jąwersjęlekcjiwartykuleSlezsko-polskáCantilenainhonestazezačátkuXV
.století.
WersjaJakobsonastałasięnawielelat,praktyczniedonaszychczasów,wersjąkano-
niczną,zktórejczerpaliprawiewszyscypóźniejsibadacze.Zostałaonadostrzeżona
wPolsce:JulianKrzyżanowskiinformowałonnajstarszymerotykużakowskim”już
wroku1937,itownWiadomościachLiterackich”
,awięcprestiżowymczasopiśmie
literackimtamtegoczasu.Rokpóźniejprzedrukowałtentekstwswojejklasycznej
monografiioliteraturzeodśredniowieczadobaroku,dziękiczemupogląd,żeoto
zostałodkrytynajdawniejszytekstpolskiejlirykiświeckiej,zyskałsankcjęnaukową.
Tużpowojnie,ponpowrocieŚląskadoMacierzy”
,nafalizainteresowaniasilesiaca-
mi,innywybitnyuczony,StanisławRospond,podjąłtentemat.Dziękiautorytetowi
dwóchznawcówCantilenainhonestaweszłanatrwałedokanonuliteraturystaro-
polskiej,pojawiłasięwlicznychantologiachiopracowaniachorazwakademickich
podręcznikachhistoriiliteratury.Spośródbadaczypóźniejszychwjejpropagowaniu
miałszczególnezasługiMaciejWłodarski.Zbadańczeskichnadtekstemkantyleny
wymienićtrzebaprzedewszystkimZdeňkaNejedlego,któryumieściłjąwmonu-
mentalnejsyntezieDějinyhusitskhozpěvuvČechách(pierwszewydanienapoczątku
XXwieku,1904;reedycja1954).Nejedly,czytającnapoczątkuwiekutekstnposwo-
jemu”
,odmiennieodNehringa,wreedycjizlatpięćdziesiątych,niemógłcytować
Jakobsonawczasachstalinowskich,czytałnadaltekstniecoodmiennie,aleteżnie
obaliłpodstawowychtezJakobsona.Problem,czykantylenajesttekstempolskim,
czyczeskim,postawiłPetrNejedlywroku1988,anaprzełomiewiekuXXiXXI
28
