Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
ŁukaszTrzciński
cesówdostosowawczych11.Tenwłaśnieinstynktstanowiostatecznekryteriumwery-
fikacji,takżepoglądówreligijnych,idziękiniemuczęśćfragmentówzpismświętych
różnychtradycjijestodczytywanajakotekstdosłowny,aczęśćjakozestawsymboli
czyteżmetaforyialegorie.Dawkinskreśliprzytymobrazkulturyjakopodlegającej
tymsamym,anietylkoanalogicznymprawom,cosferabiologii,proponującteorię
memówrozumianychjakopodstawowereplikatorykulturowe,czylielementyświa-
domościindywidualnejmanifestującejsięwprocesiekomunikacjispołecznej.Sta-
nowiąonepodstawowejednostkiprzekazukulturowego,podobniejak„samolubne
geny”walcząceomożliwośćpowielaniaitrwania12.
Takwięcmamytudoczynienia,podobniejakwpewnymsensieuWiercińskie-
go,zeswoistymredukcjonizmemupatrującympodstawyszerokorozumianychza-
chowańludzkichwsferzebiologii.Różnicamiędzytymikoncepcjamipojawiasię
wmomenciedyskusji,czytębiologicznączęśćczłowiekamożnaprzekroczyć.We-
długWiercińskiegojesttomożliweinatymteżpolega„bycieczłowiekiem”czy,
jakpiszeWierciński,realizowaniedanegodziękiewolucji„potencjałuczłowieczeń-
stwa”.Transcendowaniezwierzęcejnaturystanowiotym,cospecyficznieludzkie.
Wwypadkupodejściasocjobiologicznegonaturaludzkaniewykraczapozasferę
określonąprzezszerokorozumianąadaptację.WkoncepcjiWiercińskiegoproblem
podmiotowościczłowiekaniejestredukowanydojegobehawioralnegowyrazu,jak
tojestwidocznewsocjobiologii,jednak,coniedziwi,zważywszynanaturęsamej
tejkwestii,wramachteoriitegoautorazagadnieniepodmiotowościniejestmożliwe
dowyjaśnieniawzadowalającysposób,uzgodnieniebowiembiologicznejegzysten-
cjiczłowiekaiewentualnejtranscendencjipodmiotujakdotądwogólenieznajduje
zadowalającegorozstrzygnięcia13.Wymykającasięwszelkimbiologicznymujęciom
specyficznajakośćświadomościpozostawiawramachproblemupsychofizycznego
więcejpytańniżodpowiedzi14.Przedewszystkimwkontekściedialogupomiędzy
kulturami,naprzykładzachodniąiindyjską,komunikacjamogłabysiętuograniczyć
jedyniedowąskiejgrupy–szczególniebiologów,itotychnastawionychpozytywnie
dosocjobiologii,orazdodośćnielicznychinnychgrupwykształconychHindusów.
Niemożnaprzytymzapominać,żesamasocjobiologiaipodobnedoniejkoncepcje
takżenaZachodziebudząwielekontrowersji15.
11
WkontekścierozważańzawartychwtekścieszczególnieinteresującesąturozważaniaRicharda
Dawkinsaprzedstawionew:R.Dawkins,Bógurojony,WydawnictwoCiS,Warszawa2007.
12
Por.R.Dawkins,Samolubnygen,PrószyńskiiS-ka,Warszawa1996.
13
CałkowiciechybionympomysłemjestprzytymprzedstawianieprzezWiercińskiegokwestiime-
tafizycznychprzyredukowaniuichdoschematówblokowych.
14
Por.J.Bremer,Jaktojestbyćświadomym.Analityczneteorieumysłuaproblemświadomości,
IFiSPAN,Warszawa2005;G.Zalewski,Psychologicznemodeleświadomościisamoświadomości,Dział
WydawnictwFiliiUniwersytetuWarszawskiego,Białystok1992.
15
Przykłademjestchociażbytoczącysięspórmiędzyewolucjonistamiizwolennikami„inteligen-
tnegoprojektu”,którywswejistociejestpewnymrodzajemkreacjonizmu.Nierozważamtutajkoncepcji
psychologiiewolucyjnej(R.Wright,G.Miller,M.Ridley,R.Dunbar),ponieważuważam,żeargumenta-
cjatychautorówjestwzastanawiającowieluwypadkachconajmniejnieprzemyślana.
