Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
ŁukaszTrzciński
GłównymproblememwwypadkuJungowskiejmyśli,oilechciałobysięjąuczy-
nićpodstawądialogumiędzykulturowego,jestbardzoograniczonyzasięgjegokon-
cepcji,nawetniewsensieszerokościjejoddziaływania,alewznaczeniuograni-
czeniadowąskiegokręguanalizowanychdoktrynmającychzasadniczocharakter
ezoteryczny,oczymświadcząprzykładyJungowskichstudiów.Niemniejjednak
spotykamywieluuczonych,którzy,inspirowaniJungowskimiprzemyśleniami,pró-
bowalizastosowaćpsychologięanalitycznądoanalizyróżnychformkulturowych
isposobówdziałaniaprzyjętychwtychkulturach.Wymienićmożnatuconajmniej
takichbadaczy,jakJ.Campbell20czyS.Grof21.DrugimzarzutemdotyczącymJun-
gowskiejkoncepcjizastosowanejdobadańkulturoznawczychjestdośćsłabaope-
racjonalizacjajegometodstosowanychdotejsfery.Można,coprawda,polemizo-
waćztymzarzutem,odwołującsiędokwestiizrozumieniaprocesówkulturowych,
wczymwglądumożedostarczyćwłaśnieJungowskakoncepcja.Jednakpraktyczne
przełożenieJungowskichideinaregułybadańkulturoznawczychjestnaogółnie-
chętnieprzyjmowaneprzezbadaczy22,gdyżuważająoniczęsto,żewizjaJungajest
zbytzłożonaitrudna.
Podobnedopowyższegopragnieniazrozumieniakulturyprzezodwołaniesiędo
nieświadomościjakojejźródłaznajdujemynaprzykładuZygmuntaFreudaiEri-
chaFromma,oczymświadczyanalizaróżnychzjawiskkulturowychwkategoriach
psychoanalitycznych.Występujetuprzekonanie,żemożliwejestzrozumieniei,co
ważne,wpływanienaprzemianyformkulturowychdziękiodwołaniusiędosfery
nieświadomości.Będzieto,jakwwypadkuFreudaijegoprawowiernychnastęp-
ców,związanezanaliząiujawnianiemkompleksówdzieciństwapojawiającychsię
zarównoujednostki,jakiwspołeczności23.UFrommazaśopisywaneprzezniego
mechanizmydlategomajątakąmocdeterminowaniażycia,powodującą„uciecz-
kęodwolności”,żepochodzą,jaktwierdziautor,zesferynieświadomej24.Takjak
innibadaczeztegokręguFrommsięgałdopewnychszczególnych,nierazbardzo
subtelnychformreligijnychikulturowych,wwyjaśnianiuichsensuodwołującsię
dometodpsychoanalitycznych,jaknaprzykładwdociekaniachnadistotąoświe-
ceniawbuddyzmiezen25.Podstawowympytaniem,jakiepojawiasięwstosunku
dowszystkichtychreferowanychpowyżejkoncepcji,jestto,czynieświadomość,
wktórejistnienie,notabene,wątpinaprzykładneurobiologia,stanowihomogenicz-
nąstrefę(byt?)dlawszystkichspołecznościiosóbuwarunkowanychróżnymi,także
historycznymiczynnikami.Czyniemamytutajdoczynieniazeszczególnegoro-
dzajuredukcjonizmempociągającymzasobąutratęspecyfikiróżnychkulturiich
20
Widaćtowyraźniezarównowjegostudiachnadmitologiamiświata(MasksofGod),jakina
przykładwksiążce:Bohaterotysiącutwarzy,przeł.A.Janowski,ZyskiS-ka,Poznań1997.
21
S.Grof,Pozamózg.Narodziny,śmierćitranscendencjawpsychoterapii,przeł.J.Szewczyk,
WydawnictwoA,Kraków1999.
22
Sprawamasiępodobniezpsychologiąanalityczną,któratraciważnośćnarzeczbardziejuprosz-
czonychmetodterapeutycznych.
23
Por.Z.Freud,Pismaspołeczne,oprac.R.Reszke,WydawnictwoAletheia,Warszawa1998.
24
Por.E.Fromm,Ucieczkaodwolności,Czytelnik,Warszawa1970.
25
Por.E.Fromm,R.DeMartino,D.T.Suzuki,PsychoanalizaibuddyzmZen,REBIS,Warszawa
1995.
