Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Wprowadzenie
sąstanowiskaKanta,Hegla,BeccariiiBenthamaprzedstawianepodkoniec
XVIIIwiekuinapoczątkuwiekuXIX.Wpływtychmyślicielisprawił,
żeprzezkolejnewiekiobowiązywałwprowadzonywówczaspodziałnaretry-
butywneiutylitarneteoriekary.Zmiananastąpiładopierowlatachsiedem-
dziesiątychXXwiekuwrazzpojawieniemsiętakichnurtówjakrestorative
justice,communityjusticeczytherapeuticjurisprudence.Tenowekoncep-
cjewymuszałynietylkoodejścieodprostychklasykacjinarzeczbardziej
złożonych,lecztakżewłączeniewszerokimzakresieżnychdyscyplin
naukidobadaniazjawiskakary.Fenomentenzaczętoanalizowaćwwielu
wymiarachzzastosowaniempojęćiteoriiżnychdyscyplin.Przypomniane
zostałokluczowedlarozwojumyślipenalnejdoświadczeniezzaangażo-
waniemsięwdyskusjęokarzemyślicielispozaśrodowiskaprawniczego
wokresiereformacji4.Ichwynikającezeświatopoglądureligijno-lozocz-
negokrytycznespojrzenienaówczesnepodstawykarania,katalogtypów
kar,aprzedewszystkimpaństwowąpolitykękarania,wprowadzałojako
rzecznaturalnąkulturęzróżnicowanychpostawwobeckarania.Nietylko
stwarzałomożliwośćzmianypraktykpenalnych,leczpobudzałoteżreeksję
teoretyczną.WostatnimćwierćwieczuXXwiekuwzmożonostarania,by
poddaćoceniepanującekoncepcjekaryzperspektywyówczesnegostanu
wiedzynaukowej5.Działosiętopodpresjąniepowodzeńwopanowywa-
niuprzestępczościwkrajachwysokouprzemysłowionych,orazpodwpły-
wemwielodyscyplinarnychbadańnaukowychpoświęconychreakcjomludzi
ispołeczeństwanakarę,któredemaskowałykcjedotychczasowychwyja-
śnieńiuzasadnień6.Rodziłosięprzekonanie,żenadchodziczasrozwiązań
4Por.CesareBeccaria(1738–1794)reformatorprawakarnegoijegoepoka,red.
St.Salmonowicz,TowarzystwoNaukowewToruniu,Toruń1995;J.Utrat-Milecki,
Podstawypenologii.Teoriakary,WydawnictwaUniwersytetuWarszawskiego,Warszawa
2006.
5D.Garland,TheCultureofControl.CrimeandSocialOrderinContemporary
Society,OxfordUniversityPress,Oxford2001;tenże,Punishment,[w:]ModernSocial
Thought,ed.W
.Outhwaite,BlackwellPublishing,Oxford2006,s.544–546,atakże:
M.Foucault,Nadzorowaćikarać.Narodzinywięzienia,przeł.T.Komendant,Aletheia,
Warszawa1998;tenże,Trzytypywładzy,przeł.M.Kowalska,[w:]Współczesneteorie
socjologiczne,wyb.ioprac.A.Jasińska-Kania,L.M.Nijakowski,J.Szacki,M.Ziół-
kowski,WNScholar,Warszawa2006;tenże,Wiedzaiwładza,przeł.B.Banasiuk,
K.Matuszewski,[w:]tamże.
6NatematzmianpoglądówteoretykówzjawiskpenologicznychDavidaGarlanda,
JohnaPratta,HansaBoutellieraiLoïcaWacquantapisałTomDeams,zob.jegoMaking
senseofPenalChange,OxfordUniversityPress,Oxford2008.Autorpokazujenie
tylkoewolucjępoglądówtychprominentnychautorów,lecztakżezmianęretorykioraz
charakteruuzasadnieńpolitykikryminalnej.Indywidualnezmianypoglądównatematy
penologiczneukazanesąnatleglobalnychprzemianspołeczno-politycznych.