Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KatarzynaGajda-Roszczynialska
niemprzezustawodawcęograniczeńwwykorzystaniudowodównielegalnych154.Sąone
ujmowanewkategoriachszerszegozagadnieniaistnieniaizasięguograniczeń(zakazów)
dowodowych.Wprowadzeniezasadywyłączeniakreujebowiemograniczeniacodowy-
korzystywaniadowodównielegalnychwpostępowaniucywilnym.Równocześnieróżny
jestzakrespojęcianielegalnościuzyskaniadowodu,awkonsekwencjiograniczenia(za-
kazu)dowodowego.Powyższenierzadkoprzybierakształtkonstytucyjnychczyustawo-
wychograniczeń(zakazów)zawierającychreguływyłączenia,odktórejformułujesię
wyjątkiczęstokroćopartenazasadzieproporcjonalności.Wsystemach,wktórychbrak
jestautomatycznejreguływyłączenia,dopuszczasięeliminacjęopartąnazasadziepro-
porcjonalnościiważeniusprzecznychinteresówdokonywanychprzezsąd.Stosunkowo
rzadkoprzyjmujesięzasadędopuszczalnościdowodównielegalnych,alenawetwówczas
niemaonacharakterubezwzględnego.
Wpiśmiennictwiewyróżniasięponadtoustawoweograniczeniawykorzystywania
dowodównielegalnych,tj.ograniczenia,któresąwsposóbwyraźnyuregulowanewnor-
matywnychaktachprawnych,orazpozaustawowe(niestandaryzowane),tj.ograniczenia,
któreniesąwsposóbwyraźnyustanowionewaktachnormatywnych,aczęstokroć
wprowadzaneprzezjudykaturębądźpiśmiennictwo155.Wramachpozaustawowych
ograniczeńwykorzystywaniadowodówwyodrębniasięniezależne(samodzielne)oraz
zależne(niesamodzielne).Niezależne(samodzielne)ograniczeniawwykorzystywaniu
dowodówwnajogólniejszymrozumieniuprowadządościsłegowyłączeniadowodów
wwynikunaruszeniaustawowychabsolutnychregułwyłączenia.Konsekwencjąproce-
sowąistnieniatakiegoograniczeniajestautomatycznewyłączenienielegalnegośrodka
dowodowegozpostępowaniaprzezwydaniepostanowieniaooddaleniuwnioskudowo-
dowego.Zkoleirelatywne(niesamodzielne)ograniczeniawwykorzystaniudowodów
nielegalnychwiążąniedopuszczalnośćdowoduiograniczeniewjegowykorzystywaniu
zesposobempozyskaniadowodu,którymusibyćsprzecznyzprawem,np.złamania
przepisówodnoszącychsiędosposobupozyskiwaniaśrodkówdowodowychprzezokreś-
loneorganylubosobyfizyczne.Wramachzależnychregułwyłączeniawyróżniamyob-
ligatoryjneorazfakultatywne.Wprzypadkuabsolutnejreguływyłączeniaskutkiemjej
zastosowaniajestzawszeobligatoryjneniedopuszczenieinieprzeprowadzeniedowodu
(odpowiadatoautomatycznejregulewyłączenia).Zkoleiwodniesieniudowzględnej
reguływyłączeniasądmożeporozważeniuwszystkichzaiprzeciwnawetjużpoprzed-
stawieniudowodu,jegodopuszczeniuiprzeprowadzeniuniewykorzystaćgowpostępo-
waniu(odpowiadatoreguleproporcjonalności)156.
Ograniczeniawwykorzystaniudowodównielegalnychmogąprzynieśćskutekje-
dyniebezpośredni,wówczasniedopuszczalnebędątylkodowodynielegalneIstopnia
(dowodybezpośrednionielegalne).Możliwejestrównieżprzyjęcie,żeograniczenia
wwykorzystaniudowodównielegalnychwywołująskutekpośredni,azatemniedopusz-
czalnebędązarównodowodynielegalneIstopnia(dowodybezpośrednionielegalne),jak
idowodynielegalneIIstopnia(dowodypośrednionielegalneuzyskanedziękidowodom
bezpośrednionielegalnym).
154G.E.Kodek,Evenifyousteal,s.524.
155Podziałprzyjętyza:S.Gless,Truth,s.679.
156H.Koriath,ÜberBeweisverboteimStrafprozeß,Frankfurt1994,s.15–16.
96
