Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zabijamy,byżyć–podwarunkiemżemamytakiemożliwości
ipotrzebęichzjadania.
Ludzieniezabijająoczywiścietylkowceluzdobyciapożywienia;
jakojedynygatunekuprawiamyroślinyihodujemyto,cozjadamy.
Coczynipytanieożywienienassamychpodwójnieskomplikowanym.
Lewniebudzisięwnocy,martwiącoto,czypowinien,czyteżnie,
zjeśćgazelątko;polowaniedlaniegojestkwestiąpraktyczną,anie
moralną.Ajednak,jakzauważyłDarwin,lewwskutekswoichdecyzji
zczasemnauczysię,jakmajeść:jeślizagryziezadużogazeli,koniec
końcówzabrakniemupożywienia.Wprzypadkuzachowania
równowagimiędzyzjadaczamiazjadanymiprzyrodamaswoje
sposobynautrzymaniestatusquo.
Wnaszymprzypadkutojednakzupełnieinnahistoria.Dzięki
nowoczesnemurolnictwuimedycyniepokonaliśmygłódipandemie,
które,jakprzewidywałMalthus,wsposóbnaturalnyograniczałynaszą
liczebność,itymsamymdoprowadziliśmydobezprecedensowej
eksplozjidemograficznej.WsamymtylkoXXwiekuliczbaludzi
wzrosłaz1,7miliardadoponad6miliardów.Tenwzrost
zawdzięczamywdużejmierzeodkryciuprzezniemieckiegochemika
FritzaHaberaw1909rokumetody„wiązania”azotuatmosferycznego
(tojestprzekształcaniagowzwiązekamoniaku),atymsamym
możliwościudostępnianiagoroślinom.Sztucznyazotjestkluczowym
składnikiemnawozówchemicznych,zwanychnawozamiNPK,które
nazwęswązawdzięczajątemu,żemająwswoimskładzietakżefosfor
(P)ipotas(K)35.DzisiajmetodzieHaberaiBoscha(CarlBosch
uprzemysłowiłpomysłHabera)przypisujesięwykarmienieprzeciętnie
dwóchnapięciuludzinaZiemi36.
KrytycyMalthusaargumentują,żetakieprzełomoweosiągnięcia
technologicznepuszczająjegoteorięzdymem.Gdybydożyłczasów
nowoczesnegorolnictwa,twierdzą,tozdałbysobiesprawęzbłędnego
rozumowania.Malthusbyłzwykłymmizantropem,niedostrzegającym,
żeludzkapomysłowośćzawszeweźmiegórę.Maltuzjanie
przeciwstawiajątemuargument,żechoćbezwątpieniazmyślna,
tometodaHaberaiBoschapolegającanabombardowaniugleby
chemikaliami,nadłuższąmetęsięniesprawdzi.Wrzeczysamej
zapewnienieśrodków,dziękiktórymnastępujewzrostludzkości
wpostępiegeometrycznym,zwiększapresjęnainnezasobynaturalne,
