Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zwłaszczazaśwkontekścietworzonychprzezniądóbr,niemniejjednaknie
tylkotwórcyAIpostulujązajęciesiętymzagadnieniem.nLuki”wkoncepcji
autorstwasąpodkreślanetakżewłaśniezewzględunaprzywłaszczenie
kulturowe,przyczymkrytykapłyniezróżnychstron15.
Pojęcietwórcyjakojednejosobyfizycznejjestkwestionowanem.in.wprzy-
padkunautorstwa”folkloru,wiedzytradycyjnej,mitów,wierzeńitp.Wtym
przypadkuindywidualistycznemuprawuwłasnościintelektualnejprze-
ciwstawiasięgrupowąwłasnośćintelektualną16.Jednakwskazujesię,żeto
pierwszepowstałonaskutekrozwojutechnikidopiero200lattemuibyło
wgruncierzeczyodpowiedziąnapotrzebyludziZachodu.Istotąprawwłas-
nościintelektualnejbyłoijestustanowieniemonopolunarzeczkonkretnej
osobypoto,bymiałaonawładztwonadwynikamiswojejkreatywności
(czasemnikłej)imogłaosiągaćkorzyścimajątkoweprzezudostępnianie
tegodobrainnym17.Tymczasemszerokopojętakulturaczyteżto,codzisiaj
nazywamydobramiintelektualnymi,istniałowieletysięcylatwcześniej,
zanimktokolwiekpodjąłdecyzjęostworzeniunprawawłasnościintelek-
tualnej”.Iniechodzijedynieoprzedmiotymaterialne,rzeczyodnajdy-
wanepodczaswykopalisk,leczocałedziedzictwoniematerialne,takie
jakwzory,zwyczaje,przekazy,obrządki,wiedzę,któremogąbyćzarówno
zabrane(zagrabione),jakisprzedane18.Oilewprzypadkuindywidualnego
prawadowynikówswojejdziałalnościtwórczejczyszerokopojętejkrea-
tywnościczłowiekZachoduniemaproblemuzewskazaniempodmiotów
uprawnionychdodóbrniematerialnych,otylewprzypadkuroszczeńczy
1.POJęCIEPRZYWłASZCZENIAKULTUROWEGO
15Takąkoncepcjęautorstwakrytykująliteraturoznawcy,opierającsięnateoriiintertekstualności,
którabadarelacjewspółobecnościpomiędzydwoma(lubwięcej)utworamiliterackimi.Teoriata,
stworzonaprzezjęzykoznawczynięJulięKristevą,zakłada,żeanalizatekstuniejestmożliwa,jeśli
wjakiśsposóbnieprzeprowadzasięjejwodniesieniudoinnychtekstów.Intertekstualnośćwskazuje
sposób,wjakitekstodczytujehistorięijaksięwniejsytuuje;zakłada,żestrukturatekstuzbudowana
jestnazapożyczeniachzinnychtekstów,aautornieopieraswojejpracywyłącznienawłasnymdo-
świadczeniuipomysłach,aleczerpiezwytworówprzeszłości.Przyjmujączałożenie,żekażdyutwór
opartyjestnawkładzieosóbtrzecich,kwestionujesiępowszechnieprzyjętąkoncepcjęHautorstwa”.
Por.szerzejnatentematK.Grzybczyk,Twórczośćinternautówwświetleregulacjiprawaautorskiego
naprzykładziefanfiction,Warszawa2015,s.80in.ipodanatamliteraturaorazW.Machała,Utwór.
Przedmiotprawaautorskiego,Warszawa2012.
16J.L.Comarof,J.Comarof,Etnicznośćsp.zo.o.,tłum.W.Usakiewicz,Kraków2011,s.107-121.
17M.Kupis,Tożsamość,dominacjaiInternet–zagadnienieappropriacjikulturowejwdyskursieinter-
netowym,HRelacjeMiędzykulturowe”2019/1,s.35in.,https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/
item/76980/kupis_tozsamosc_dominacja_i_internet_zagadnienie_apropriacji_kulturowej_2019.
pdf?sequence=1&isAllowed=y.
18J.L.Comarof,J.Comarof,Etniczność…,s.107-121.
29
