Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.PRZYWłASZCZENIEKULTUROWE
30
oczekiwańgrup(zwykleetnicznych)dotyczącychpodobnejochronyswego
dziedzictwakulturowegokoncepcjaautorstwajestdlaniegoniedoprzy-
jęcia.Rozwiązaniemtegoproblemuzaproponowanymprzezdoktrynę
zachodniąjestkonstrukcjadomenypublicznej,którąobjętotakże-bez
pytaniazainteresowanychoakceptację-całądawnąkulturęprzodków,
bynastępnienaniejzarabiać(por.dalej)19.
Cociekawe,wpolskiejdoktrynieprawapojęciegrupowejwłasnościin-
telektualnejwzasadziesięniepojawia,natomiastwamerykańskimpiś-
miennictwiepostulująjąbadaczekulturyczyantropolodzy.Nieoznacza
to,żeproblemwogólejestniedostrzeganyprzezprawników.
Współcześninaukowcyuznają,żekulturajestzasadniczozwiązanazsyste-
mamiwładzy.Tradycyjnerozumieniekulturyjakonuprzedmiotowionego
pojęciastałegoistabilnegozestawuwierzeń,wartościiinstytucji”prze-
sunęłosiędonelastycznegorepertuarupraktykidyskursówstworzonych
przezhistoryczneprocesykontestacjiponadznakamiiznaczeniami”20.
Wtymujęciuzapożyczeniakulturowesątakżeściślezwiązanezpolityką.
Przywłaszczeniekulturowemożebyćpostrzeganejakofenomenwielokie-
runkowy,określającyrelacjewładzyiukładsiłpomiędzyspołecznościami.
Punktemwyjściowymprzywłaszczeniakulturowegojestwtymujęciu
polityka,realizującawtensposóbswojąwładzęwzależnościodtego,czy
odbiorcaprzekazywanejkulturyidentyfikowanyjestjakogrupadomi-
nującaczygrupapodlegająca21.Najczęściejpraktykaprzywłaszczeniowa
poleganazagarnięciukulturypodległejprzezkulturędominującą,choć
zapożyczeniakulturowemogąodbywaćsięrównieżwkierunkuprzeciw-
nym.Kiedykulturapodlegającaczerpiezkulturydominującej,najczęściej
19Pojęciedomenypublicznejniejestzdefiniowaneaniwustawodawstwie,aniwdoktrynie.Wska-
zujesięjedynie-zaart.18konwencjiberneńskiej-jakijestjejzakres:obejmujeonautwory,których
okresochronyupłynął.Wdoktryniewskazanokolejneelementy,którewchodząwzakresdomeny
publicznej,czylito,coustawodawcapostanowiłpozostawićpozazakresemochronyautorskoprawnej
orazutworyudostępnionewdomeniepublicznejprzezsamegoautora.Częściądomenypublicznej
sątakżetewytworyintelektualne,którenigdyniebyłychronione,ponieważpowstały,jeszczezanim
pojawiłysiępierwszeregulacjeautorskoprawne.CechącharakterystycznątejHprzestrzeniwspólnej”
jestzatemto,żeutworywniejsięznajdującesąwolneodograniczeńwynikającychzprawaautor-
skiego,zaśkorzystanieznichjestcodozasadynieodpłatneiniewymagazgodyżadnegopodmiotu.
Por.K.Grzybczyk,Ikonypopkulturyaprawowłasnościintelektualnej,Warszawa2018,s.113;T.Targosz,
Domenapublicznawprawieautorskim,ZNUJPWiOWI2007/100,s.535in.
20R.Tsosie,ReclaimingNativeStories…,s.311.
21K.T.Bradford,TheCulturalAppropriationPrimer,14.03.2016,https://medium.com/@tempest/the-
-cultural-appropriation-primer-91f1101dae1d.
