Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JęzykKsięgihenrykowskiejiproblemyzjegotłumaczeniemizrozumieniem
25
Wieloznacznośćjęzykaźródełnieograniczasiętylkodoproblemówzho-
monimami,synonimamiczyterminamipolisemicznymi.OpatPiotr,czego
próbkęmieliśmypowyżej,posługujesięteżironią12.Bezznajomościkontek-
stuprawidłowe,toznaczyzgodnezintencjamiautora,zrozumienietekstu
jesttrudne,czasemmożeniemożliwe13.Istotnajestwiedzaotym,ktopisze
idlakogopisze.Wówczasmożelepiejzrozumiemyto,jakautorpisze.Nie
wszyscybowiemczytelnicysąwstanieuchwycićchoćbyironię,czyrzuconą
mimochodemaluzjęteologicznąlubfilozoficzną.Czytelnikaiautoramusiłą-
czyćpewneminimumwspólnejkultury,takkulturyogólnej,jakikulturylite-
rackiej,intelektualnej.NatakąwspólnotęliczylinajpewniejautorzyKsięgi
henrykowskiej,którzydziełosweadresowalidoprzyszłychpokoleńhenrykow-
skichcystersów14.Pisaliwięcjęzykiem,którybyłbyzrozumiały,jaksądzili,dla
zakonników.Poprostudlaludzitejsamej,cooni,kulturyumysłowej.Wspól-
notakulturytoistotnywarunekporozumieniamiędzyautoremaczytelni-
kiem,światbowiem-przypominaJoséOrtegayGasset-jestHproduktem
naszychprzekonań”,awszelkieludzkiedziałanieodnosisięzawszedoświata,
wjakiwierzymy15.
Brakowejwspólnotyintelektualnejprowadziniekiedydolekceważeniatek-
stuźródła.Itak,wedługPiotra,notariuszMikołajHvidebaturinteriusadinstar
cuiusdammargariteperquatuoranguloslucidissimefulgentisadornari”16.
WtłumaczeniuRomanaGrodeckiegoMikołajHwydawałsięwswymwnętrzujak
gdybyzdobnywjakiśkamieńszlachetny,którynawszystkieczterystronyprze-
cudniejaśnieje”17.Perła,jakworyginale,czyHjakiśkamieńszlachetny”,jakchce
tłumacz,wydajesięróżnicąniewielką.Perłajestjednak,przynajmniejodpism
barzjednakzazwyczajtoHcoriarius”,aHcerdo”oznaczamałowykwalifikowanegorzemieśl-
nika.MożezaprzydomkiemZygfrydakryjesięjakaśhistorianiekonieczniemającazwiązek
zgarbarstwem.MotywówwyboruprzyjętegoprzezGrodeckiegowariantunieznamy.
12JózefMatuszewski,Najstarszepolskiezdanieprozaiczne.Zdaniehenrykowskieijegotłohisto-
ryczne,Wrocław,etc.1981,s.28-29.ŚwiętyAugustyn,Dedoctrinachristiana.Onaucechrze-
ścijańskiej,tekstłacińsko-polski,tłum.,wstępikomentarzeJanSulowski,Warszawa1989,
s.156(tłum.polskies.157)piszeoironii,żesamąintonacjąwskazujezamiarmówiącego.
Wpiśmietotrudniejwyczuć.Łatwiejwychwycićantyfrazę,którasięgadoetymologii,aby
podkreślićintencjeautorawtedy,kiedymyślwyrażonadosłowniebyłabyabsurdem.
13
Por.:JoséOrtegayGasset,Czymjestczytanie,[w:]idem,Dehumanizacjasztukiiinneeseje,
tłum.PiotrNiklewicz,oprac.iwybórStanisławCichowicz,Warszawa1980,s.383-406.
14Takżetych,którzystanowilipierwszepokoleniezakonnikówcysterskichwKrzeszowie,aprzy-
byliwłaśniezHenrykowa.PrzemawiazatymsfałszowaniewKrzeszowiedokumentudotyczą-
cegowykupuodZygfrydasołectwawStarychBogaczowicachzzastrzeżeniem,iżsłużbę
konnąnadalpełnićbędzieZygfryd(zob.:AndrzejWałkówski,Dokumentyikancelariaksięcia
BolesławaIIRogatki,ZielonaGóra1991,s.10).
15JoséOrtegayGasset,WokółGalileusza,tłum.EwaBurska,Warszawa1993,s.18,24.
16L.henr.,s.110.
17
Ibidem,s.3.
