Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
pomocnedlaprzedstawieniaproblemuokazałysiępraceStanisława
Makowskiego,MartyPiwińskiej,BolesławaOleksowicza18.
Częśćtrzecia(Przejawyinterioryzacjiidystansuwobectradycjisar-
mackiej.Progresywizmkontratradycjonalizm)ujawniaponownieam-
biwalencjęstosunkupoetydoszlacheckiejprzeszłości.KsiądzMarek
(1843)jestdramatem,wktórymautorowiudajesięosiągnąćefekt,rzad-
kiwliteraturzepolskiej,ukazaniaszlacheckiejprzeszłościwformieko-
respondującejzwłaściwymdlatejkulturyzamiłowaniemdoteatralnej
dekoracyjności,doprzepychuipatosu.Korzystaniezdoświadczeńar-
tystycznychCalderonapozwoliłopokazaćmajestatycznośćszlacheckiej
tradycjibezdomieszkisentymentalizmu,charakterystycznegodlanurtu
gawędowego.Słowackiniewpadawpułapkęgloryfikacjitradycji,uda-
jemusięuchwycićniejednoznacznośćpostawbohaterównarodowych
(Kosakowski,Marszałek,RegimentarzPułaski).Dramatzdradzawraż-
liwośćSłowackiegojakoobserwatorahistoriinaroduijestwyrazemroz-
darciapoety,któremuudajesięukazaćkomplikacjęmotywacji,unikając,
wmoimprzekonaniuzawzoremCalderona,ferowaniajednoznacznych
ocenorazposzukującwartości,naktórychmożnabudowaćprzyszłość.
SłowackiwierzyłwsensdążeniaczłowiekaiPolakadoświętości.Ina-
czejwśniesrebrnymSalomei(1843),gdzieponowniedogłosudocho-
dzikrytycyzmwobecprzeszłości.Historiawdramaciezostajeukazana
jakotygielsprzecznychinteresówróżnychgrupspołecznychinarodo-
wościowych.Słowackijakojedenznielicznychautorówepokiroman-
tyzmudostrzegałwinyszlachtypolskiejwobecukraińskiegoludu.Widział
też,żeliteratura,wktórejpropagowanosojuszukraińsko-polski,przed-
stawiawspólnedziejewsposóbtendencyjnyiuproszczony.Byćmoże
dlategoujęcieświataprzedstawionegodramatujestironiczneialuzyjne.
WliteraturzeprzedmiotuwierszDoautoraDTrzechpsalmówD(1845/
1846)przyjęłosięuważaćzatekstujawniającypoglądypolitycznepo-
ety.ZanauczycielademokracjiuważałSłowackiegoPiłsudski,oczym
pisałaStefanowska(Słowackijakonowoczesnyinteligent).Wpoglą-
dachartystydajesięjednakzauważyćambiwalencjęcharakterystyczną
dlaczłowiekaukształtowanegoprzezgeopolitycznepołożenieRzeczy-
pospolitej.ŻyciemiędzycywilizacjąWschoduiZachoducharakteryzu-
jelękzarównoprzeddespotyzmemkojarzącymsięzeWschodem,jak
18
B.Oleksowicz,LegendaKościuszki.Narodziny,Gdańsk2000.
