Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
katedry–pozwalaBatowskiemuwskazaćautorówuwzględnianychprzezeńwtej
pracyiprzydatnychwPrelekcjach,takichjakJanPotocki,AdamNaruszewicz,Zo-
rianDołęgaChodakowski,WawrzyniecSurowiecki4.Poeta–zdaniemMariiŻmi-
grodzkiej–uznającjednośćtradycjimitycznejihistorycznejwduchuMochnackiego
(OliteraturzepolskiejwwiekuXIX),ukształtowałwtedynzasadniczyzrąb”swych
poglądównatematmituipodania5.JarosławŁawski,wkonkluzjinatematpojmo-
waniaprzezpoetęmituwmitologiachświata,stwierdził,żejegomyślogniskowało
pojęciedawności.UMickiewiczawięc:nWłaściwiemit/mitologianiewyrywająsię
nigdyzkontekstuprzeszłości;sązniątrwalezwiązane;itonajczęściejzprzeszłoś-
ciąodległą.Pełniąfunkcjęjakonarzędzieopisuprzeszłości,jakometaforazwięźle
ujmującaniemożliwądoopisunaukowego,historiograficznegodalekąprzeszłość
pierwotnejludzkości”6.Ławskidostrzegłzarazemnieobecnośćmitologiijakotema-
tuwypowiedziwtwórczościpolskiegopoetyromantycznego:nMickiewiczmasze-
rokiekulturowo-historycznewyobrażeniaomitologiachludówróżnychkontynen-
tów,ale,wyznajmy,tekstowetegopoświadczeniasąniezbytliczne.Poetawspomina:
dwukrotnieo«mitologijigreckiej»;dwukrotnieo«mitologijiperskiej»;razo«mi-
tologijistarożytnej»;dwarazyo«mitologijiwschodniej»”7.Natymetapiewiedzy
MickiewiczaożyciureligijnymPrasłowian,którymznaturyrzeczybyłnajbardziej
zainteresowany,pewnedlańbyło,żeniemaichmitologiijakoopowieściopojawie-
niusiębogów,niemateżrelacjiopoczątkuświataiczłowiekaorazoprzebieguich
przyszłegoKońca.Mickiewicztwierdził,żeniema,ponieważSłowiańszczyznanie
4Zob.H.Batowski,op.cit.,s.52.W
.Surowiecki,poszukiwaczpismarunicznegoSłowianitwórca
slawistykipolskiej(cytowanym.in.przezojcaslawistykiJ.DobrovskiegoorazJ.Szafarzyka),dałwy-
razsceptycyzmowipoznawczemuwdziedziniebadańmitologiisłowiańskiejmetodąetnograficznąze
względunaupływczasu,rozległośćprzestrzeni,zmianyreligijneipolityczne,nbrakśrodkówupowszech-
niającychpodania”.Badacztenobawyswezawarłwrecenzji(ZdanieopiśmieZ.D.Chodakowskiego
podtytułem«OSławiańszczyźnieprzedchrześcijańskiej»)ogłoszonejwnPamiętnikuWarszawskim”(1819,
T.XIV).Czytamywniej:nTeszczupłeznajomości,jakiemamyoreligiidawnychSłowian,pewnienas
niewielewtejmierzeoświecą”.Zob.:W
.Surowiecki,ZdanieopiśmieZ.D.Chodakowskiegopodtytułem
«OSłowiańszczyźnieprzedchrześcijańskiej»,w:Z.D.Chodakowski,OSłowiańszczyźnieprzedchrześcijań-
stwem,Kraków1835,s.19.(WwydaniutympodanotytułrozprawyChodakowskiegozzastosowaniem
obocznościa:o,podczasgdyautortenwywodziłetymologiętejnazwynieodwyrazunsłowo”,leczod
nsławy”izatytułowałswąrozprawęz1818roku:OSławiańszczyźnieprzedchrześcijaństwem).Surowiecki
uważałzaprzeszkodęwbadaniachpoczątkówSłowianmitomaniękronikarzypolskich.Wwidzeniu
fantastykietnogenetycznejSłowianbyłonzgodnyzJ.Dobrovskim.Zob.S.Urbańczyk,AleksandrBru-
cknerijegopracemitologiczne,w:DawniSłowianie.Wiaraikult,Wrocław1991,s.199.Współcześnie
sceptycyzmwobecmożliwościrekonstrukcjimitologiiSłowianiichżyciareligijnegonapodstawiezacho-
wanychźródeługruntowalijęzykoznawcyihistorycytejmiary,coA.Brucknerijegouczniowie:S.Ur-
bańczykiH.Łowmiański.Badaczeci–jakS.Urbańczyk–nazywającsiebiensceptykami”,przyznają,że
nHistoriabadańnadreligiąSłowianjesthistoriąrozczarowań”.Zob.S.Urbańczyk,Orekonstrukcjęreligii
pogańskichSłowian,w:DawniSłowianie…,s.125.Sceptycyswychadwersarzynazwalinwierzącymi”.
PracaH.ŁowmiańskiegoReligiaSłowianijejupadek,stanowiącałabędziśpiewobozunsceptyków”,
ukazałasięwroku1979.
5Zob.:M.Żmigrodzka,Mit–podanie–historia,w:Problemypolskiegoromantyzmu,seriadruga,red.
M.Żmigrodzka,Wrocław1974.
6J.Ławski,Mickiewicz.Mit–historia–studia,Białystok2010,s.104.
7Ib.ZdaniemŁawskiegoMickiewicznazasadziesubstytucjitraktujenbaśń,podanieilegendę”,ib.,
s.105.Natejzasadziewjegotwórczościfunkcjęnosicielkidawnościprzejęłaludowość.Ustalenieto
zgodnejestzuwagąŻmigrodzkiej:nPrzekonanie,żetradycjaludumożestanowićźródłodlabadacza
przeszłościsłowiańskiej,byłojużzakorzenionewmyśleniuuczonychpoprzednikówZoriana,wdobie
jegodziałalnościnależałozaśdokomunałów”.M.Żmigrodzka,op.cit.,s.316.
10
