Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
historycznychiludowychnazw),czylibadańmiejscowychndlatrafieniadopraw-
dziwychźródełnaszejhistoriipoczątkowej”,ndlazostawieniapotomnościrzetelne-
goświadectwa,wjakimstaniebyłyobyczajenaszegoluduprzyostatecznejrzeczy
naszychzmianie”32.NadtowliścietymautorUniwersałupołanieckiegowrzeczo-
nymceluwskazywałnapotrzebęrozwijaniaarcheologii,antropologiiietnografii33.
WśróduczonychzkręguTowarzystwaPrzyjaciółNauk,przeżywającegooży-
wieniewrealiachschyłkuKsięstwaWarszawskiego,wiekopomnąprzysługęjęzy-
koznawstwusłowiańskiemuwyświadczyłSamuelBogumiłLinde34,autorSłownika
językapolskiego(wyd.1807–1814)wujęciuporównawczymzinnymijęzykamisło-
wiańskimi.NajwcześniejnatematetnogenezySłowiannałamachnRocznikaTo-
warzystwaWarszawskiegoPrzyjaciółNauk”wypowiedziałsięJanWoronicz35.Pro-
jektowałonułożenieksięgipieśni(npieśnioksięgu”)upamiętniającychpochodzenie
naroduwduchuzapowiadającymwystąpienieKazimierzaBrodzińskiegooraz
poetówskupionychwokółalmanachunZiewonia”.Poecicijednakujawnialiwraz
zzainteresowaniamifolklorystycznymipreferencjeetnograficzne,traktującziemię
jakoksięgęsłowiańskiegopoczątku.ZiewończycywięcnbyliwielbicielamiZoriana
DołęgiChodakowskiegoorazkontynuatoramijegopomysłów”36.WedługCzesława
ZgorzelskiegotenwędrownybadaczSłowiańszczyznystanąłwoczachromantyków
nwrzędziewielkichjednostekrozpoczynającychnowąepokę”37.WedługMikołaja
SokołowskiegonŚwiadczyotymprogramowywierszDominikaMagnuszewskiego
pt.Mistrz”38,zamieszczonywdrugimnumerzewspomnianegoalmanachu.
32Cyt.za:A.Gella,WawrzyniecSurowiecki,Wrocław1958,s.45.ListKołłątajadokrakowskiego
księgarzaJanaMajazob.wtegoż:Listywprzedmiotachnaukowych,nPamiętnikWarszawski”,t.II,1810,
s.33.WytyczneKołłątajabyłyrealizowane.Jednymzpierwszychzbiorówstarożytnościsłowiańskichbyła
kolekcjaIzabelizFlemingówCzartoryskiej,fundatorkiwPuławachświątyniSybilliidomkugotyckiego.
33Ib.
34SamuelBogumiłLinde(1771–1847).Wlatach1807–1823ogłaszałpracewnRocznikachTowarzy-
stwaWarszawskiegoPrzyjaciółNauk”.
35J.Woronicz,Rozprawaopieśniachnarodowych,nRocznikTowarzystwaWarszawaskiegoPrzyja-
ciółNauk”1803,t.II,s.369–402orazdrugarozprawapodtymżetytułem,ib.:nRocznikTowarzystwa
WarszawaskiegoPrzyjaciółNauk”1810,t.VI,s.308–318.Czytamywniej:npamięćisławę…wnajdaw-
niejszymdziedzictwieprzekazaną…utrzymywać,rozszerzać,uwieczniać”.Cyt.za:A.Gella,op.cit.,
s.44.GellaprzyznającWoroniczowipalmępierwszeństwawpodejmowaniuzagadnieńdotyczącychme-
trykiSłowian,podkreśliłograniczonośćjegowarsztatuwporównaniuzmetodąetnograficzną:nJednak
jegoposzukiwaniasprowadzałysięgłówniedogromadzeniakronik,podańipieśni”,ib.,s.44.Woronicz
wpierwszejRozprawieopieśniachnarodowychzakreśliłswezainteresowanieludowościąwgranicach
Słowiańszczyznychrześcijańskiej:nNiewieledoniniejszegocelunaszegopomożepracowiteszperanie,
jakimiobrządkamiipieniamistarsiodMieczysławaprzodkowienasibożyszczaswojewielbili”.Zob.
J.P
.Woronicz,Pismawybrane,oprac.M.Nesteruk,Z.Rejman,Wrocław2002,s.119.JanWoronicz
(1757–1829).Odroku1800byłczłonkiemTowarzystwaPrzyjaciółNaukiodroku1803brałczynny
udziałwjegopracach.PoblikowałwnRocznikachTowarzystwaWarszawaskiegoPrzyjaciółNauk”wla-
tach1803–1817.
36M.Janion,NiesamowitaSłowiańszczyzna.Samisobiecudzy,Kraków2006,s.58.nZorian–pod-
kresliłaJanion–stałsiępatronemideowymgalicyjskiegoalmanachunZiewonia”(wydanegow1834
i1838/1839roku)iskupionejwokółniegogrupyliterackiej,doktórejzaliczanomiędzyinnymiS.Gosz-
czyńskiego,A.BielowskiegoiD.Magnuszewskiego”,ib.,s.73.
37Cz.Zgorzelski,ZdziejówsławyZorianaDołęgiChodakowskiego,nPamietnikSłowiański”1955,
t.V
,s.128.
38M.Sokołowski,KrólDuchJuliuszaSłowackiegoaepopejasłowiańska,Warszawa2004,s.173.
nMagnuszewskizarysował–piszeSokołowski–wtychsłowachpodstawowepunktyprogramu.Uczony
powinienposzukiwaćswycheksponatówwziemi.Księgi,która«kościsięga»niesposóbbowiemodczytać
17
