Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Surowieckigłosił,żeżycieSłowianprzedchrześcijaństwemmożnazrekonstru-
owaćitakiesamoprzekonanieorazmetodologięrealizacjitegoceludostrzegłon
uChodakowskiego:nŻejednakczłowiekżyjącywśródwłasnejrodziny,niełatwo
sięotrząsazeswoichzwyczajów,nałogówiprzesądów;gdymianowicieludmniej
oświecony,dochowujedługoswojepodania,swójjęzykisposóbmyślenia;przetonie
wątpi,żedziśjeszczenależyszukać,imożnaznaleźćwielezabytkówmalujących
namdawnychSłowian,wyjaśniającychstanichpierwotny,historię,geografię,mi-
tologię,język,itd.Podstrzechąwieśniaka,mówion,dochowanodotądodwieczne
podaniawśpiewachipowieściach…”58.
Obecnośćzałożeńnowożytnejetnografiiiantropologii,dostrzeżonychprzezSu-
rowieckiegowpracyChodakowskiego,potwierdzająbadaczewspółcześni,podobnie
definiującyjegometodę:nWychodziłonzzałożenia,żewautentycznymfolklorze,
szczególniewpieśniachipodaniachorazwzwyczajach,obyczajachiobrzędach
ludowychzachowałysięjeszczeelementyprakulturysłowiańskiejzepokiprzed-
chrześcijańskiej,przekazywanezpokolenianapokolenieciągłościątradycji,nie
skażoneobcymiwpływamikulturowymi,zwłaszczazaśtymi,jakieprzynosizesobą
chrześcijaństwo.PodobnypoglądprzedChodakowskimwypowiedziałwnaszym
piśmiennictwieSurowiecki”59.SurowieckiiDołęgaChodakowskinależąwięcdo
romantycznegotypuznawcówludowości,ponieważnietraktująjejjakoprzyczynku
doogólnychdziejówroduludzkiego,njakodziejeroduludzkiego,wktórychinte-
gralnączęśćstanowiłahistorianarodówsłowiańskich”60,lecz,inaczejniżPotocki,
StasziciKołłątaj,położylinacisknaplemiennąodmiennośćSłowian,którąCho-
dakowskiponadtonprzeciwstawiłideichrześcijańskiegouniwersalizmujakoobcej
–jegozdaniem–duchowisłowiańskiemu”61.WtensposóbzaSurowieckimZo-
rianodkryłgłębszywymiarsłowiańskiejobcości.Wjegoujęciunietylkowierzenia
pogańskieobcesąchrześcijaństwu,ale,cojużtypoworomantyczneiistotniejsze,
nplemiennejodmiennościSłowian”obcesąideechrześcijańskiegouniwersalizmu.
MariaŻmigrodzka,różnicującstanowiskoobubadaczy,takpodobnewrozumieniu
wyzwańetnografii,językoznawstwaiarcheologii,zauważyła:nJeślidlaSurowie-
ckiegowSłowiańszczyźniemielisięodnaleźćwspółcześniPolacypoto,byprzez
odzyskanąpradawnośćrozszerzyćobszarswejszczęśliwejiświetnejprzeszłości
orazutwierdzićodczucieswejtożsamościnarodowej,todlaZorianamielioninatej
drodzeodzyskaćtożsamośćplemienną,oczyścićsięzeskażeniaobcością–awięcze
skażeniahistorią”62.
58Ib.
59J.Maślanka,Wstęp,s.9.
60Ib.,s.10
61Ib.
62M.Żmigrodzka,Mit–podanie–historia,w:Problemypolskiegoromantyzmu,Seriadruga,red.
M.Żmigrodzka,Wrocław1974,s.315.
22
