Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dzałotrzeźwooceniaćpodstawźródłowych.Otym,żeChodakowskimiałpoczucie
brakudostatecznychprzesłaneklokacjisłowiańskichpieleszy,świadczyjegolistdo
KarolaSienkiewicza73.JednakzesceptycyzmuSurowieckiegoiChodakowskiego
wobecmiernościmateriałubadawczegoniewynikałobynajmniejichpogodzeniesię
zzapoznaniemetnogenezySłowianparexcellence.ChodakowskiwliściedoAdolfa
DobrowolskiegoproponowałwyprawęwgłąbRosji,zapewniając,żentam,uźródeł
Amura,przychińskiejgranicyodzysczemnajdawniejsząkolebkęSławian”74.Można
powiedzieć,żewrozprawieikorespondencjiChodakowskiegoetnogenezaindyjska
znalazłaszeroką,aczkolwiekapriorycznąargumentację.
Wświetlepowyższegotrudnosięzgodzićztwierdzeniem,żeuproguromanty-
zmudoustaleniakolebkiSłowianbadaczekulturyludowejnieprzykładaliwiększej
wagi.Bynajmniej.Temucelowibadaniaźródełimetodologiatychbadańwłaśnie
służyły.Świadomośćtrudnościnieoznaczarezygnacjizcelów.ZdanieChodakow-
skiegozlistudoSienkiewicza,otym,żezbytniezagłębianiesięwprzeszłośćza-
prowadziłobynasdowieżyBabel,nieświadczyprzecieżobrakuzainteresowania
kolebkąSłowian,skorobadaczposzukiwałjejwIndiach.
ZorianDołęgaChodakowskiuważał,żeziemiajestksięgąnazwwłasnych:nBę-
dzieokoło1500takichnazw,którenapełniającałąprzestrzeńsłowiańskąiwszę-
dziesiępowtarzają.WtejliczbiesąnazwynajstarożytniejszePeruna,bogawogóle,
azwłaszczaBiałoboga,Czarnoboga,Dadźboga,Striboga,Mstiboga,Gajboga,Ra-
dogosta,takżeŁady,Lelum,RajuiDunaju.Ponadtosława,chwałaicześćbardzo
częstopojawiająsię,tudzieżcałaprzyrodawswojejterminologii,wszystkiezatrud-
nieniairozrywki,wszystkozłoidobro,całysłowniknaszychpierwotnych,rdzen-
nychwyrazów,aitakich,którychnapróżnobyszukaćwsłownikach.Tutajteżwi-
docznejestwielkiepodobieństwodostarożytnychwyobrażeńIndiii,żetakpowiem,
całyrozumnaszychprzodkówjestwtymzawarty”75.
Wypowiedźtaprezentujestanowiskojużwpełniromantyczne.Język,praca,
obyczajeiwierzenialudusąKsięgąsłowiańskiegopoczątku.Odczytanaokiemgeo-
grafa,archeologa,etnografa,językoznawcy(toponomastyka)ujawniaindyjskąet-
nogenezęSłowian.Wichkulturzeludowej–materialnejiduchowej–tageneza
sięprzejawia,aprzejawianietojestnawetncałymrozumemnaszychprzodków”.
Badaczwidziwżywotnościgenezypodstawękulturyanimistycznej.Zwracaprzy
tymuwagęnatrwałośćpojęćdobraizławjęzykuutrwalonych.Realizujewten
sposób–zaznaczonewjegodociekaniachprzezJanion–npragnieniadotarciado
utraconejkultury,któramiałabyćgłębiąjęzyka”76.Zpunktuwidzeniainteresującej
nasuMickiewiczasłowiańskiejpsychomachiikluczowesąwymienionewpierwszej
kolejnościnazwyBiałobogaiCzarnoboga77.ZnaćtuwpływnaChodakowskiego
lekturyKronikisławiańskiejHelmolda,azwłaszczaopisuuczty,naktórejSłowia-
nieoddającześćCzarnemuBogu.Widzimy,żeświadectwotoujawniłoromantycz-
73Zob.:J.Maślanka,Wstęp,op.cit.,s.32.
74Z.DołęgaChodakowski,DoAdolfaDobrowolskiego[Moskwa,14VII1823],w:Z.DołęgaChoda-
kowski,OSławiańszczyźnieprzedchrześcijaństwem,s.392.
75Z.DołęgaChodakowski,RozważaniadotyczącedziejówRusi,s.60.
76Zob.M.Janion,NiesamowitaSłowiańszczyzna,s.51.
77M.Żmigrodzka,rekonstruującwiedzęreligijnąZorianazgodniezzałożeniem,żekulturaireligia
zawartesąwjęzyku,pominęłaBiałobogaiCzarnoboga,natomiastwyeksponowałabóstwazdalszego
miejsca:nnaŁysejGórzechceszukaćśladówkultu«Łady,Leli,Poleli»”.M.Żmigrodzka,Mit–podanie
–historia,s.317.
25
