Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
binarniepomiędzydobremizłemrozpiętego.ChodakowskiwKronicesławiańskiej
Helmoldawidziałpotwierdzenie,żewyróżniająceczłowiekapoczuciedobraizła
stanowiłojegocześćwepoceprzedchrześcijańskiej.Świadectwemwpływuniemie-
ckiegoproboszczaikronikarzanaDołęgęChodakowskiegojestjegolistdoŁukasza
Gołębiowskiego:nWpoczątkachmojejpracyczytałemHelmoldawPorycku.Zda
sięmi,żetenkapłanholsztyńskiwyraża,iżbywałukniaźkówsławiańskichiwidział
miejscapoświęconeichbogom,ogrodzoneimającewejściezjednejstrony”81.To
właśniewtychsłowachodnajdujemypotwierdzenie,żeChodakowskiodHelmolda
dowiedziałsięosłowiańskimdualizmieCzarnegoBogai(domniemywanegona
podstawietoponomastyki)BiałegoBoga.
WKronicesławiańskiejHelmoldawolnonamwidziećukierunkowanieetymolo-
giczneromantycznegoetnografawterenie.Zorientowanyantropologiczniepocho-
dzenienazwwywodziłzIndii,alenadawałimrangęnośnikówprawdymentalnej,
podkreślałichznaczeniedlaodzyskaniaświadomościreliktowej,doniosłejdlażyją-
cychpokoleń:nBędziemyczytaćnatejżezieminazwywszystkichzwierzątiptaków
pozostawionychwIndiachipoznanychwtutejszymklimacie,wszystkichdrzewleś-
nychiogrodowych,ziółwonnychikwiatówpowabnych,roślinjadalnych,jakitych,
którychużywanodoleczeniaiczarówmniemanych,nazwywojnyzewszystkimi
ówczesnymijejnarzędziami,ipokoju,rodzącegowswymłonieuroczysteświęta,
zabawyipotrzebnerzemiosła,uroczyskawódistatkównanichużywanych,wszyst-
kieczynności,niektóreliczbymagicznelubbogompoświęcone,wszystkieprze-
ciwności,jakietylkomogąpowstaćwumyśleludzkim,wszystkiedobreizłecechy,
wszystkieczłonkiskładającesięnacałośćżywejistoty,wszystkieichruchy,wszystkie
siłyumysłowe,wszystkienazwyogólneiszczegółowe”82.Trudnoniezauważyć,że
Chodakowskiwidzimateriałjęzykowyantropomorficznie.Sanskrytjestdlaniego
kluczem,przedktórymotwierasięarchaicznanmyśl,pamięćisława”83.
Myśl,żesanskrytjestwielkimźródłosłowemsłowiańskimmiaładalejidące
konsekwencjedlamyśleniaoprzedchrześcijańskiejsukcesji.Chodakowskibowiem
wzgodziezWalentymSkorochodemMajewskim,awopozycjidoLelewela,wraz
zupostaciowaniemzłaidobrawprasłowiańskiejnnaszejwspólnejkolebce”84przez
CzarnobogaiBiałobogaprzyjmowałwielobóstwoSłowianzachowanewpolskiej
heraldyce.TychantagonistycznychbogówSłowianwidziałwpostacigryfówlub
lwów85.OdkrytymprzezChodakowskiegonaterenieRosjiślademtoponomastycz-
nymtejbinarnościsąnazwypolaBiełyjeBohiorazwsiCzernobożje86.
81Z.DołęgaChodakowski,DoŁukaszaGołębiowskiego[Nowogród,16/28grudnia1820],w:op.
cit.,s.316.
82Z.DołęgaChodakowski,Ogrodziskach,s.46.
83Ib.
84Z.DołęgaChodakowski,ProjektnaukowejpodróżypoRosjiwceluobjaśnieniastarożytnychdziejów
Słowian,s.100.
85W
.Surowieckizpowagątraktowałźródłaheraldyczne,któreuwzględniałZorian:nNiemawąt-
pienia,żewznakachherbowychznajdująsiętakie,którebymogłyuchodzićzaprawdziwiesłowiańskie.
Cernitry,Czarnobogiwpostaciachlwów,gryfów,smoków,itd.Służyłyzaznakinarodowepewnym
pokoleniomsłowiańskim”.W
.Surowiecki,W
.SurowieckiegozdanieopiśmieZorianaDołęgiChodakow-
skiegoOSłowiańszczyźnieprzedchrześcijaństwem,s.27.T.Sulimirskipotwierdziłobecnośćtychwyob-
rażeńCzarnegoBogawheraldycepolskiej.Zob.T.Sulimirski,Sarmaci,przekładA.iT.Baranowscy,
Warszawa1979,s.202.
86Z.DołęgaChodakowski,DoLudwikaKropińskiego[Moskwa,19XII1821],op.cit.,s.333.
27
