Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
13
bałuszyć
BAŁAKAĆ/bałaknąć(1644),I1(mówić’,2(ironicznie:mówić’,IIbałak1(mowa;
gwaralwowska’,
2
(cechacharakterystycznadlagwarymiejskiejLwowa’,
3
(roz-
mowa’(SPLP),IIIbałakaćreg.wsch.(gawędzić,gadać,gwarzyć’,daw.(mówić
odrzeczy,bajać’(SJPD),daw.bałakać(paplać,pleść,świegotać,gadaćniewiedzieć
co’(L;ESJPXVII–XVIII),IVbałaka,bakuła(gaduła,świegot,bałamut’(L),Vdial.
bałachać,bałakać(tosamocobajać,bajdurzyć’(SW),bałakać(mówić,rozma-
wiać;mówićniezrozumiale,niepłynnie,częstoteżniezbytmądrze;rozmawiać
osprawachmałoważnych’(SGP),żarg.bałakać/bałachać
1
(mówić,rozmawiać’,
2(kłamać’,VIbałakanie(gwaraprzestępcza’,bałak/bałach1(mowa,rozmo-
wa’,2(mowakłamliwa’,mówienienieprawdy,3(gwarawięzienna’(STGP).
Por.ukr.balókaty1o(rozmawiać,mówić,gadać’,2opot.(władaćjęzykiem’
(WTSSUM),dial.baljókaty(ts.’,balóky(rozmowy’iin.(ESUM),daw.(1649)
nazwywłasne:Balaka,Balakalo(SUMXVI–XVII),żarg.balókaty(balikaty)
(mówić,rozmawiać’,balóknutyulicz.(powiedzieć’,bólak1o(rozmowa,mowa’,
2o(gwarabaciarówlwowskich’,kindérskijbólakulicz.,złodz.(językzłodziei,żar-
gonzłodziejski’(LL),por.brus.balókac’pot.(rozmawiać,gawędzić’,balókapot.
(wesołyrozmówca,żartowniś’(TSBM;ESBM),por.ros.dial.balókaf1o(mówić
dobrze,poprawnie(oludziachwykształconych)’,2o(mówićniezrozumiale,nie-
wyraźnie;pluskaćsięwwodzie,kapiącsię;rozbryzgiwaćwodępodczaszabawy’,
baljókaf(ts.cobalókaf;mówićniewyraźnie,niezrozumiale’iin.(SRNG).
Wpol.zapożyczeniezjęzykaukraińskiego.Wyrazopochodzeniuprasłowiań-
skim,por.ps.*bal(a)kati:*bal(a)chati(pleść,paplać,niewyraźniegadać,bełkotać’,
możeteż(pluskaćsięwwodzie’,zawierającypierwiastek*ba-(zpie*bhā-(mówić’,
jakw*bajati),rozszerzonyoekspresywneformanty-l-,-k-,-ch-(zob.SP;SEBor).
BAŁUSZYĆ
(1858),Ibałuszyćgały(rubasznie:wytrzeszczaćoczy,pilniesięwpa-
trywać’,bałuszyćoczy(wytrzeszczaćoczy,pilniewpatrywaćsię’(SPLP),IIwyba-
łuszać/wybałuszyćpot.(ooczach:otwieraćszeroko,wytrzeszczać’(SWJP),wyba-
łuszaćpot.(ts.’(WSJP),wybałuszać/wybałuszyćpot.tylkowzwrotach:wybałuszać
oczy,ślepia(wytrzeszczaćoczy,wpatrywaćsięznatężeniem’,wybałuszaćsię/
wybałuszyćsięrzad.a)(ooczach:byćwysadzanym,wytrzeszczanym,wybału-
szanym’,b)pot.(wytrzeszczaćoczy;gapićsię’,bałuszyćoczypot.(wytrzeszczać
oczy,pilniewpatrywaćsię’(SJPDor),dial.bałuszyć(wyrapiać,wytrzeszczać,
wywalać,rozdziawiaćoczy’,IIIwybałuszyćoczy1(wytrzeszczyć,wyrapić,
wywalić,wyłupić,wyraczyć’,2bałuszyćuszy(nastawićdlausłyszeniaczego’,
3
(wypatrzyćsięnakogo’,IVbałuchować(podsłuchiwać’,Vbałonie,bałuchy,bały
(dużewytrzeszczoneoczy’,(SW),VIbałach
1
zwyklel.mn.(duże,wytrzeszczone
oczy’,
2
wl.mn.(duże,obwisłeuszy’,
3
(zając’,VIIbałoń
1
zwyklewl.mn.(duże,
wytrzeszczoneoczy’,
2
(oczłowieku:mającyduże,wytrzeszczoneoczy’,VIIIbały
pejor.(duże,wytrzeszczoneoczy’(SGP),IXżarg.bałuchować/bałuszyć(podsłu-
chiwać,podglądać’,Xbałuch(oko’(STGP).
