Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Słownikpodwzględemmateriałowymniejestkompletny,niełatwo
bowiemwykryćwszystkieśladyhistorycznejpolszczyznyobecnewe
współczesnymjęzykupolskim.Kłopotsprawiajużsamogromadze-
niemateriałujęzykowego.Ustaleniezupełnego(skończonego)zaso-
buzabytkowychelementówjęzykajestzadaniemniemożliwymdo
zrealizowanianawetdlahistorykajęzyka.Niekompletnośćwynika
zkłopotówwocenie,któryzwiązekfrazeologicznyfaktycznieza-
wieraarchaicznyznakjęzykowy.Okazujesię,żeniektórepołączenia
zreliktemjęzykowymniemająobecniestatusujednostekdawnych,
np.:kij(niewkijdmuchał),nudny(nudnyjakfakizolejem),puszcza
(głoswołającegonapuszczy),rodzaj(rodzajludzki)czyszyć,szyty(coś
jestszytegrubyminićmi).Dziejesiętak,ponieważleksykografowie
nieuwzględniająwsłownikachicharchaicznegocharakteru,dlatego
trudnodotegotypukonstrukcjidotrzeć,trudnojenwyłowić”zza-
sobufrazeologicznegowspółczesnejpolszczyzny.Pozatymniełatwo
określić,któryfrazeologizmznanyjestPolakom,aktórynależydo
przeszłości.Odoborzezawartychwsłownikuprzykładówzdecydo-
wałojednokryterium-wyeksponowaniemożliwiejaknajbardziej
różnorodnegoiciekawegomateriałujęzykowego.Ztegowzględu
zaprezentowanezostaływyrazyizwiązkiwyrazowe,któreodzna-
czająsiępełniążywotnościwjęzyku,oraztakie,któremająobecnie
recesywnycharakter(możemyjespotkaćnp.wdziełachliterackich).
Wsłownikuznajdująsięfrazeologizmynietylkozwyrazamirodzi-
mymi,aletakżezleksemamioobcejproweniencji-teteżnskostnia-
ły”wjakiejśswejfunkcjiznaczeniowej.Wsłownikuumieszczono
tylkozwiązkifrazeologicznezwyrazem-komponentembędącym
pamiątkąpowcześniejszychetapachrozwojowychpolszczyzny,tj.
zarchaizmami,anachronizmami,historyzmami.Ztegowzględu
pominiętownimprzykładyfrazeologiinazywającejminionerealia,
np.:czytaćoddeskidodeski;pleśćjak(Piekarski)namękach;wyjśćna
czymśjakZabłockinamydle.Otegotypuzwiązkachczasemwspo-
minam,przyokazjicharakterystykiinteresującychmniepołączeń
zarchaicznymskładnikiem(por.hasłaarbuz,polewka,rekuza).
Wopracowanymzbiorzenieuwzględnionowpostaciodrębnych
artykułówhasłowycharchaizmówzawartychwterminologiispe-
cjalnej,np.:pługkoleśny(archaizm:koleśnyCdotyczącypojazdu
9
