Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
9
Śląskaantroponimiawbadaniachjęzykoznawczych
uznawanozaurzędowy9oWielowiekowaizolacjagwarcieszyńskichodtendencji
rozwojowychpolszczyznyogólnejsprawiła,żegwaryteprzechowaływswym
systemiewielearchaizmówstaropolskich10orazstarszychcechwymowyimorfo-
logii11,którewpolskimjęzykuliterackimorazwinnychdialektach,nieużywanych
wgranicachśląskich,uległyzmianomo
ŚląskCieszyńskizjegocentrumCieszynem12stałsięregionemoniepowta-
rzalnym„kolorycie”antroponimicznymoRegionalnaodmienność,wyrażająca
sięwwewnątrzspołecznej(wyznaniowej,narodowo-etnicznej,kulturowejiję-
zykowej)swoistościnazewniczej,znajdujewyrazwdokumentachźródłowych
pochodzącychzXIXwieku(pororównieżstanowiskoZofiiAbramowicz2010:7)o
Czynnikitenobilitująteżregionalnenazewnictwo,wyraziścieeksponującimma-
nentnośćtegozbiorunawielupoziomachsemantycznychistrukturalnychna
tleinnychregionówoOwąniepowtarzalnośćpotwierdzanietylkoanalizakon-
frontatywnanazwiskpołudniowegoŚląskaznazwamipochodzącymizinnych
obszarówPolski,lecztakżeichzestawieniezzasobemnazewniczymregionów
graniczącychzeŚląskiempołudniowym—GórnegoŚląskaiŚląskaOpolskiego13o
Zgromadzonywsłownikurejestrnazwisk,poddanyuprzedniownikliwej
analiziehistorycznej,uwzględniającejtopograficznepołożenieregionu,którego
dotycząanalizowanenazwywłasne,ukazuje,iżdecydującywpływnanazwy
osoboweidentyfikującemieszkańcówŚląskaCieszyńskiegowywarłyspecyficzne
stosunkipolityczne,społeczne,językowe,kulturowe,etniczneinarodowościo-
we,współtworząceobrazziemicieszyńskiej—począwszyodwiekówśrednich,
askończywszynaprzełomowymdlarozwojutegoregionuwiekuXIXoWiedzata
sprawia,żezebranenominaproprianależytraktowaćjakonaturalnyskładnikkul-
turyspołecznościlokalnej—nośnikwiedzyożyciureligijnymmieszkańcówtego
regionu,podejmowanychprzeznichzajęciachipełnionychfunkcjachspołecznycho
NazwiskamieszkańcówpołudniowegoŚląskaodsłaniająteżinformacjenatemat
typówkontaktówjęzykowychorazpraktykowanychzachowańspołecznychna
poziomiemikrowspólnot,kontaktówwyrażającychsięwkomunikacyjnojęzy-
kowejdychotomiipomiędzy„swoimi”,rdzennąludnościąpochodzącą„stela”
(stąd)—cieszyniokami,a„cudzymi”(obcymi)oWtakimujęciu—nazwiskasącenną
skarbnicąwiedzynatematnowopolskiego14światopogląduifilozofiitejepokio
9
W1867mocązatwierdzonejustawypojawiłsięnapołudniowymŚląskudrugiurzędowy
(obokjęzykaniemieckiego)język—polskioZgodniezeszkolnąustawąpaństwową,podlegającą
zapisomwkonstytucji,szkolnymjęzykiemwykładowymmiałbyćjęzykojczysty(Popiołek1913:
398)o
10
PoronpoCieślikowa1983:129—133;1987:262—267;1990a;1991passimo
11
PoroCieślikowa1993:95—102;1997:129—140;2000:319—328;2005:101—148o
12
WwynikuzagrożeniaWiedniaprzezwojskanapoleońskiew1805rokudoCieszyna
przenosisiędwórcesarskiirządmonarchiiaustriackiejoCieszynnakilkamiesięcyformalnie
stajesięstolicącesarstwa;oddrugiejpołowyXIXwiekuCieszynzostajestolicąpowiatupoli-
tycznegoorazokręgusądowego(Panic,redo,2010,to3:55)o
13
Swoistośćzebranegozbioruantroponimówwyeksponowano,używającokreślonychkwa-
lifikatorów,zamieszczonychwhasłachsłownikowych;ichobjaśnieniaznajdująsiępoWstępieo
14
Epokanowopolska(wperiodycznymujęciuZenonaKlemensiewicza)trwałaodpołowy
XVIIIwiekudo1839roku(Klemensiewicz1985:31)o
