Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
13
Śląskaantroponimiawbadaniachjęzykoznawczych
motywacjądoopracowaniaSłownikanazwiskmieszkańcówpołudniowegoŚląskaXIX
wiekuoAntroponimyzwiekuXIX(przełomowegowdziejachtegoregionu)nie
byłydotejporyprzedmiotemjakichkolwiekoddzielnychrozpraw,dlategoteż
wartopodjąćsięzadaniaichzgromadzenia,atymsamymuzupełnieńmateria-
łowych,dającychmożliwośćichkonfrontacjizzasobemzebranymprzezWłady-
sławaMilerskiegoo
SłowniknazwiskmieszkańcówpołudniowegoŚląskaXIXwiekujestpierwszyman-
troponomastykonemobejmującymswymzakresemregionpołudniowegoŚląska
wokresienajwiększegodlategoobszarurozwojuoZebranykorpusnazwiskma
wautorskimzamierzeniu:wypełnićowąlukę,októrejwspominałWładysław
Milerski(wrazzpróbą—wodrębnymopracowaniusyntetycznym—analizy
iinterpretacjizgromadzonegomateriału),orazrównolegle—umożliwićwszyst-
kimzainteresowanymproblematykąnazewnictwa,azwłaszczamieszkańcomtego
regionu,dotarciedoistotyregionalnychnazwisk—motywacjitowarzyszącejich
powstawaniu,doichpochodzenia,czasupojawieniasię,pierwszychformzapi-
su,popularnościorazswoistości—ukazanychwkontekściezróżnicowańregio-
nalnychiogólnopolskichoSłowniktenmauświadomićodbiorcywartośćirolę
nazwiskmieszkańcówpołudniowegoŚląskawtworzeniukulturyitożsamości
etnicznejoZapisanewtychnazwachtreści,skupionewokółpoczuciaodrębności
regionalnej,wyrażającejsięwstosunkudogwary,wprzywiązaniudowiary,
ziemi,rodziny,dozwyczajówiobrzędów,podkreślająnieocenioneznaczenie
tychnazwiskdlaogólnopolskiegosystemuantroponimicznego,historiiidialek-
tologii22oRedagująchasłasłownikowenazwisktegotypu,uwzględnionopoglądy
AleksandryCieślikowejnatematodzwierciedleniatradycjiwnazwachwłasnych
naprzełomiewieków(Cieślikowa2004:32—39)orazuniwersalnychwartości
wkontekścieindywidualnyminarodowym(Cieślikowa1992:5—12)o
MateriałzawartywSłownikunazwiskmieszkańcówpołudniowegoŚląskaXIX
wiekumożeteżsłużyćbadaniomnadantroponimiąniemieckąiczeską,ilustruje
bowiembogatyzasóbantroponimówworyginalnejpostaci(niemieckiejiczeskiej)
orazformacjiwróżnymstopniuprzekształconychpodwpływempisownipolskiej,
jakrównieżstrukturwykazującychgermańskieiczeskiecechyjęzykoweo
Możnateżżywićnadzieję,żezgromadzonyzbiórnazwiskposłużyzamateriał
źródłowydodalszych—regionalnychiogólnopolskichbadańo
Wtakimujęciusłownikmożebyćrównieżprzydatnywprocesieedukacyj-
nym(naróżnychszczeblachnauczaniawodniesieniudorealizowanychtreści
icelówdydaktycznych),służącpolonistominauczycielomhistoriijakomateriał
egzemplifikacyjnydoprzygotowaniaciekawychlekcjiojęzyku(gwarze),tradycji
ihistoriiregionu,jegokulturze,wartościachiswoistości,osposobachinterpre-
towaniazapisanychwantroponimiihistoriiregionu,„małychojczyzn”,społecz-
nościlokalnych,asymilacjietniczno-kulturowej,„pograniczakulturowego”oraz
poczuciatożsamościo
miejscuautortenpostulowałpowołaniezespołubadawczego,mającegozebraćiopracować
materiałantroponimiczny(Lipowski2008:116)o
22
Znaczeniubadańonomastycznychdlahistoriijęzyka(słowotwórstwahistorycznego)
poświęcaswójartykułAleksandraCieślikowa(1994b:22—28)o
