Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.DOMENA,SYTUACJAWALKI(ZBROJNEJ)
niczasięwtejpracyprzedewszystkimdosamychpojęć,wmniejszymstopniu
odnoszącsięnp.douwarunkowańpsychologicznych(zob.rodzajedoświadcze-
niauLangackera).Niemożnabyłojednakżezrezygnowaćzprzynajmniejszkico-
wegowykorzystaniasystemuwiedzywojskowej–zwłaszczaprzyopisiedomeny
źródłowej(zob.informacjepochodzącezpracwojskowych).Istotnychtubędzie
kilkahiponimówterminudomena,tj.wyrażeńdomenaźródłowa,domena
docelowa26.Termindomenaźródłowarozumianyjesttujako<zakresseman-
tyczny,zktóregopochodząokreślonewyrazy,połączenia,,wtymwypadkuto
domenawalkizbrojnej,czylidomenamilitarna.Terminudomenadocelowa
używasięwznaczeniu<zakressemantyczny,doktóregoprzenoszonesąwyrazy,
połączeniazdomenyźródłowej,.Badaniawykazały,żedziałania,zjawiska,stany
rzeczyzachodzącewdomenachdocelowychm.in.ujmowanesąwterminachdo-
menyźródłowej,tj.wterminachwalkizbrojnej.
Wtytulesłownikawystępujeterminsytuacja,przejętyodJ.D.Apresjana.
Apresjanpisał:„Pełnaanalizatypowejsytuacji,doktórejnazwaniaużywamyda-
negowyrazu,składasięzwyliczeniawłaściwościlubakcjijejuczestnikówizopi-
sułączącychjestosunków”27.Istotnetubędąterminy:sytuacjawalkizbrojnej,
sytuacjawyjściowa,sytuacjamotywująca.
Uczestnikamisytuacjiwalkizbrojnejsązasadniczopojedynczyprzeciwnicy,
wyposażeniwbroń.Dziękimechanizmowimetonimiizauczestnikówmożemy
uznaćtakżezbiorowościludzkie(por.PolacywalczylizNiemcami).Mianem
zbiorowościokreślamnietylkoduże,zorganizowane,uzbrojonezespołyludz-
kie,takiejaksiłyzbrojne,armie,regularneoddziałyokreślonegorodzajuwojsk,
aleimałegrupywalczących,zorganizowanewmniejszymlubwiększymstop-
niu.Wwalcezbiorowejobokuczestnikówfizyczniebiorącychudziałwdziała-
niachwojennychpojawiająsięludzielubzespołyludzi,oddziałującydecyzyjnie
naprzebiegwalki.Dlaichokreślenianajbardziejadekwatnawydajesięfunkcja
leksykalnaokreślanaprzezJ.D.ApresjanajakoCap28,czyliprzywódcadanej
społeczności.Dziękiprzesunięciumetonimicznemumogąbyćonitakżeuzna-
wanizauczestnikówwalkizbrojnej(por.HetmanKoniecpolskiwalczyłzTuhaj
Bejem)29.Możnawięcwyróżnićtrzysytuacjewalkizbrojnej:
26Por.definicjedomenyźródłowejidomenydocelowejzaproponowaneprzezLangackera
w„Wykładachzgramatykikognitywnej”(W.Langacker,Wykładyzgramatykikognityw-
nejś,s.164).
27J.D.Apresjan,Semantykaleksykalna.Synonimiczneśrodkijęzyka,przeł.Z.Kozłowska,
A.Markowski,Wrocław1980,s.133.WpracyApresjanaterminsytuacjapojawiasięwielo-
krotnie–zob.teżJ.D.Apresjan,Semantykaleksykalnaś,s.175,180,213iin.
28Op.cit.,s.165,166,170.
29Należytujednakzaznaczyć,żewdawnychwiekachwodzowieniejednokrotniefizycznie
uczestniczyliwwalcezbrojnej.Prowadzilidostarcia,bitwyswewojsko,apóźniejczęstokroć
13
