Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
1.ZAŁOŻENIAWSTĘPNE
Autorkaniniejszegosłownikaprzyjmujezasadyfrazeologiisyntaktycznejautor-
stwaAndrzejaMariiLewickiego1wzakresiedefinicjizwiązkufrazeologiczne-
go,relacjifrazeologizmaprzysłowie,związkifrazeologiczneaskrzydlatesłowa,
teoriimotywacjifrazeologizmów,wariantywnościiderywacjiwefrazeologii,
modyfikacjizwiązkówfrazeologicznychwtekstach.ZaA.M.Lewickimuznaję,
żefrazeologizmtoutrwalonespołeczniepołączeniewielowyrazowe,którewy-
kazujepewnenieregularności.Zazwyczajdotycząoneznaczeniazwiązkufra-
zeologicznego,tj.wielefrazeologizmówmawcałościznaczeniemetaforyczne
(np.białykruk),jedenzkomponentówmaprzenośnąsemantykę(por.czarna
rozpacz).Rzadziejzdarzająsięnieregularnościfleksyjne(zob.ktośwyszedłza
mąż),syntaktyczne(np.ktośmagłos).Występująrównieżprzypadkifrazeologi-
zmów,którezawierająkomponentniewystępującyjużdziśwluźnychpołącze-
niachsyntaktycznych.Należądonichnp.zwrotyktośwszedła.wstąpiłzkimś
wszranki,ktośstajezkimśwszrankia.wszrankach(jednostkaszrankijestdziś
leksememizolowanym).
2.MOTYWACJAZWIĄZKÓWFRAZEOLOGICZNYCH
Istotnymskładnikiemopisuzwiązkówfrazeologicznychjestprzedstawieniemo-
tywacji2ichznaczenia.Punktemwyjściawniniejszymsłownikubędzieodwoła-
niesiędopojęciamotywacji.A.M.Lewickipisał,że„motywacja(ś)jestrozpo-
znaniemtożsamości(lubregularnejodpowiedniości)analizowanegoznakulub
jegoczęściiinnegoznakulubjegoczęści”3.WpracyTeoriaderywacjiM.Dokulil
1Zob.np.A.M.Lewicki,Wprowadzeniedofrazeologiisyntaktycznej.Teoriazwrotufraze-
ologicznego,Katowice1976;A.M.Lewicki,A.Pajdzińska,Frazeologia,|w:|Encyklopedia
kulturypolskiejXXwieku,t.2,Współczesnyjęzykpolski,podred.J.Bartmińskiego,Wrocław
1993,s.307-326.
2Pojęciemotywacjiukształtowałosięwteoriisłowotwórstwa.M.Dokulilpisał:„(ś)mo-
tywacjasłowotwórczaprzyporządkowujewyrazsystemowiprzezoddziaływanieprzynaj-
mniejdwuwspółrzędnych:wtypiederywacyjnymłączyzjednejstronywyrazzinnymiwy-
razaminależącymidotejsamejrodzinysłowotwórczejzpowoduidentycznościpodstawy,
zdrugiejzaśłączywyrazzwyrazaminależącymidotejsamejklasymorfologicznej(=sło-
wotwórczejifleksyjnej)napodstawieidentycznościformantu”(zob.M.Dokulil,Teoria
derywacji,przeł.A.BluszcziJ.Stachowski,Wrocław1979,s.148).
3A.M.Lewicki,Omotywacjifrazeologizmów,„Zproblemówfrazeologiipolskiejisłowiań-
skiej”,t.1,podred.M.BasajaiD.Rytel,Wrocław1982,s.35.
9
