Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
pisał,żemotywacjasemantyczna„pozostajezawszewgranicachdanegosłowa,
bowiemwyrazniejestmotywowanyprzezjakiśinnywyraz,leczjednozna-
czenieczyteżjednoużyciesłowa(niebezpośrednie,przenośne)motywowane
jestprzezznaczenie(użycie)drugie(bezpośrednie)”4.Przyjmuję,zaA.M.Le-
wickim,że„dwiejednostkijęzykapozostająwrelacjimotywacjiwówczas,gdy
stwierdzamymiędzydwomakształtamitożsamośćkształtowąlubpowtarzalną
wdanymjęzykurelacjęodpowiedniościkształtowejijednocześnieustalamy,że
międzyzestawianymijednostkamizachodzitożsamośćznaczeniowalubpowta-
rzalnawtymjęzykurelacjaodpowiedniościznaczeniowej”5.
Frazeologizmjakocałośćmaokreśloneznaczeniestrukturalne,tj.dosłow-
ne,orazznaczenienaddane,tj.realne,zazwyczajmetaforyczne,utrwalonewpa-
mięciludzimówiącychdanymjęzykiem.A.M.Lewicki,DanutaButtler,Anna
Pajdzińskawykazalijednak,żewprzypadkuwiększościfrazeologizmów6kom-
ponentyzwiązkunieulegająpełnejdesemantyzacji(nietracącałkowiciewłaści-
wegoimwcześniejznaczenialeksykalnegoifunkcjinominatywnej),podobnie
jaknienastępujepełnautrataparadygmatuwyrazów–elementówskładowych
połączenia7.Przeciwstawiasiętotezomtychbadaczy,którzytwierdzą,żezna-
czeniestałegozwiązkuwyrazowegonietylkoniejestsumąznaczeńjegokom-
ponentów,alenawetniewywodzisięwżadensposóbzeznaczeńskładowych.
Wtejpracyprzyjmujesię,że„związkifrazeologicznesąjednostkamijęzyka
motywowanymiprzezpołączeniawyrazów”8(zarównowsferzestruktury,jak
iznaczenia).
Badaczewskazująnatrzytypymotywacjifrazeologizmów:
1.Motywacjękategorialno-gramatyczną,polegającąna„odniesieniustruk-
turygramatycznejzwiązkufrazeologicznegodoistniejącychwjęzykusyste-
mowych,regularnychpołączeńsyntaktycznych”9.
4M.Dokulil,Teoriaderywacjiś,s.147.
5A.M.Lewicki,Omotywacjifrazeologizmówś,s.35.
6CałkowitąniewydzielnośćkomponentówwefrazeologizmieD.Buttlerzilustrowałaprzy-
kłademzwiązkudubysmalone,stwierdzającjednocześnie,żezjawiskotojestwefrazeologii
wyjątkowe,couprawniadotwierdzenia,iż„frazeologizacjanieosiągastopniarównieskraj-
nego,jakleksykalizacjainiedoprowadzadocałkowitejkonwencjonalnościjednostki”(zob.
D.Buttler,Znaczeniestrukturalneaznaczenierealnestałychzwiązkówwyrazowych.(Para-
lelefrazeologiiisłowotwórstwa),„Zproblemówfrazeologiipolskiejisłowiańskiej”,t.1,pod
red.M.Basaja,D.Rytel,Wrocław1982,s.53.
7Por.A.Pajdzińska,Semantykaiskładniazwiązkówfrazeologicznychnazywającychaktmó-
wienia(pracadoktorskawmaszynopisie),s.16.
8A.M.Lewicki,Omotywacjifrazeologizmówś,s.35.
9Idem,Motywacjaglobalnafrazeologizmów.Znaczenieprzenośne,symboliczneistereotypowe,
„Zproblemówfrazeologiipolskiejisłowiańskiej”,t.3,podred.M.BasajaiD.Rytel,Wro-
cław1985,s.8.
10
