Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
polszczyznyliterackiej,dawniejszejkaszubszczyznyiwspółczesnegostanugwar
polskich,pokazanejestzróżnicowaniefaktówwsamychgwarachkaszubskich.
Wszystkotodajewyobrażenieowewnętrznejdynamicegwarorazorozmaitości
oddziałującychnanieczynników.Uwidaczniająsięzwłaszczatendencjezacho-
wawcze(archaizmy)lubekspansywneznajdującewyrazwanalizowanejpłasz-
czyźniejęzyka.
Szerokaperspektywaoglądu,hierarchizacjazjawiskorazzwrócenieuwagi
nageografięposzczególnychfaktówstanowiąnovum,azarazemwielkązasługę
AJKwobecwcześniejszegoujęciaLorentza.NiemajednakwAtlasie-zgodnie
zprzyjętymizałożeniami-podejściaogarniającegocałośćproblematykisłowo-
twórczej.
MówiącoAJK,niemożnapominąćpublikacjipokrewnych,atakżepóźniej-
szychpracautorówzaangażowanychwprzygotowaniedzieła.ObrastanieAJK
publikacjamitowarzyszącymiobserwowaćmożnaodsamegopoczątkujegouka-
zywaniasię,awkońcowymzeszycieliczbawydanychpozycjisięgajużdwustu
(zob.t.XV
,s.343-353,gdziewykazanajestpełnabibliografiazetapupracnad
AJK).Studiateuzupełniająopracowanieatlasoweiściślesięznimłączą.
WażnymuzupełnieniemAJKjestcyklartykułówogłaszanychwnStudiach
zFilologiiPolskiejiSłowiańskiej”(SFPSVII-XVIII,1967-1979)podwspólnym
tytułemNamarginesiepracnadAJK.Wcyklutymprzedstawionyzostałm.in.
artykułKwirynyHandkeiHannyPopowskiej-Taborskiej(1972),Słowotwórcze
zróżnicowaniekaszubszczyznyidialektówsąsiednich(zmapką)9.Jakwynika
zbadańautorek,układygeograficznelicznychfaktówsłowotwórczychpozwalają
wyodrębnićnaobszarzecałychKaszubkilkaregionów,wktórychskupiająsię
formybędącewopozycjidoformspotykanychnapozostałychterenach.Pierwszy
regiontworzągwarypółnocnokaszubskie(pucko-wejherowskie),którezachowu-
najwięcejcecharchaicznych,np.przymiotnikitypuslbagnd,slcelnd,bezsu-
fiksalnesri,sëriwobecsrovi,syrovi,surovi.Drugizwyłaniającychsięobszarów
togwarypółnocno-iśrodkowokaszubskie(tzn.pucko-wejherowsko-kartuskie
iczęściowokościerskie),gdzieutrzymująsięm.in.krótkieformyrzeczowników
kam‘kamień’,
;em‘rzemień’,płom‘płomień’,awrywalizacjiformantówprzy-
miotnikowychzaznaczasięprzewagatradycyjnychformacjiparadygmatycznych
typusv!ińinadsv!ińskiiczęstszeprzymiotnikitypuglćńistiniżderywatyzinny-
misufiksami.Dwakolejneterytoria,tj.Kaszubyśrodkowe(gwarykartuskiezdo-
datkiemgwarwejherowskich)ipołudniowe,zwłaszczapołudniowo-zachodnie
Gochy,charakteryzująlokalnetendencjeinnowacyjne,którejednakprzejawiają
sięwszeregufaktówjednostkowychzjednymwyraźniejszymzjawiskiemwystę-
powaniawczęścipołudniowo-zachodniejformzsufiksem-ica,znanychteżwpo-
bliskichwsiachkrajniackich(por.Handke1972).Pewnąodrębnośćsłowotwórczą
zachowująteżgwaryśrodkowo-ipołudniowokaszubskietraktowanerazem.Geo-
grafiafaktówuprawniawreszciedowydzieleniaobszaruobejmującegoprawie
całeKaszubyzwyjątkiemichpołudniowo-wschodniegoskrawka(Zaborów),
9Zob.teżAJKXV
,s.90-101;Handke1979.
13