Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Socjologiaedukacji,
czylisocjologiaczego?
11
kojarzonajestraczejzterminamiDsocjalizacja”orazDwychowanie”.Klasyczny
podręcznikFlorianaZnanieckiegoz1928roku(nowewydanie:Wydawnictwo
NaukowePWN2001)dotyczywłaśniespołecznychuwarunkowańróżnychsfer
kształtującychpostawy,wartościiinnychcechjednostekprzygotowywanychdo
życiawokreślonejgrupie.PodobniejestwprzypadkupodręcznikaJózefaChała-
sińskiego(1969)iStanisławaKowalskiego(1979).
SłowoDedukacja”jestteżczęstotraktowanejakosynonimokreśleniaszkol-
nictwo,czylioznaczapewienzorganizowanyinstytucjonalnymechanizmupo-
rządkowanegoprzekazuwiedzyikształtowaniapostaw.Taknaprzykładdefiniuje
edukacjęRobertDreeben(1968,s.2):
Wbardziejograniczonymsensiesłowoedukacjastosujesiędotychprocesównauczania
prowadzonychwspecyficznychczasach,wkonkretnychmiejscachpozadomemrodzin-
nym,przezokreślonyczas,przezosobyspecjalnieprzygotowanealbotrenowanedotych
celów.
Prezentowanypodręcznikskupisięraczejnawęższympojmowaniueduka-
cji,ograniczonejdoformalnejedukacjiszkolnej.Nieunikniemyjednakdyskusji
owzajemnychpowiązaniachróżnychsferkształtowaniaczłowiekawspołeczeń-
stwie-zwłaszczaedukacjizwychowaniem.Wyraźniejednakchcętraktowaćje
rozłącznie,pokazującspecyfikęrozumieniakażdegoznich.Posługującsięnimi,
będziemydotykaćtrzechodmiennych,aczkolwiekprzenikającychsięsferzjawisk
społecznych.Socjalizacjabędzietuuważanazaprocesspontanicznegouczenia
sięprzezjednostkikompetencjipozwalającychfunkcjonowaćwspołeczeństwie.
Zawychowaniebędziemyuznawaćmniejlubbardziejintencjonalnyiplanowany
sposóbkształtowaniapostawiwartościwychowankówwceluprzygotowaniaich
dofunkcjonowaniawgrupachdocelowych.Takrozumianewychowaniedokonuje
sięwdwóchpłaszczyznach-niezinstytucjonalizowanejiinstytucjonalnej.
Eduka-
cjębędziemytraktowaćjakoelementinstytucjonalnejpłaszczyznywychowania,
czylijakoplanową,celowądziałalnośćzorientowanąnaokreśloneefektyprzy
użyciuspecyficznych,formalnychnarzędzi
.
Wychowaniejestwtejperspektywieingerencjąwprocesysocjalizacji,edukacja
zaśjestelementemwychowania.Maprzytymtylespecyficznychcechiuwarunko-
wań,żestajesięprzedmiotemodrębnychanaliz.Niesposóbjednakpojąćspołecz-
nychskutkówdziałaniainstytucjiedukacyjnychbezwidzeniazależnościpomiędzy
edukowaniem,wychowaniemisocjalizacją.
Takaedukacjabędzieraczejtożsamazangielskimeducating[albo:schooling]
niżeducationalboniemieckieBildung.Obatepojęciaodnosząsięraczejdoszerzej
rozumianegowychowania.Upodłożafunkcjonowanianowoczesnychsystemów
edukacjiformalnejległozałożenie,żebędąoneelementemracjonalnegoplano-
wegowychowywania,czylikształtowaniaokreślonychcechmoralnychobywateli
nowychspołeczeństw.Zkoleito,jakpracująijakieefektyosiągająwdziedzinie
