Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Cotojest
naród?
19
ikulturotwórczej,plebejskicharakter,ale-oczywiściewbrewtemu,copisali
Hegelijegoepigoni-posiadałyoneswojąhistorię.PodziałHeglabyłwięc
uproszczeniemicałkowicienieuprawnionątranspozycjąprzeszłościnasytua-
cjęwspółczesną.
WpołowieXIXwiekunatematprawanarodówdowłasnegopaństwa
wypowiedziałsięGiuseppeMazzini,jedenzówczesnychprzywódcóweuropej-
skichruchówwolnościowych.OpublikowałonmapęEuropy,naktórejwy-
szczególniłjedenaścieprzyszłychpaństwnarodowych.Wsposóbarbitralny
zadecydował,którenarodymająprawodowłasnegobytupolitycznego,aktóre
takiegoprawaniemają.Przeszłopółwiekupóźniejkwestięsuwerennościpoli-
tycznejnarodówpodjąłprezydentStanówZjednoczonychWoodrowWilson.
Wstyczniu1918rokuworędziudoobuizbKongresuprzedstawiłswojąwizję
porządkuświatowegopoIwojnieświatowej-słynne14punktów.Sformułował
wnichm.in.zasadęsamostanowienianarodów,powtórzonąpóźniejprzez
Lenina1.Wilsonrozszerzyłkantowskąideęsamostanowieniaiwolnościjed-
nostkinanarody,wczymzresztąniebyłpierwszy,alenieokreślił,doktórych
zbiorowościtaideasięodnosi,czyliniezdefiniował,którewspólnotysąnaro-
dami,aktóreniminiesą.Tymsamymstworzyłnowyproblem:ktomiałbyotym
decydować,ktorozstrzygałby,którezbiorowościsąnarodamiimająprawo
dosamostanowienia,aktóretakiegoprawasąpozbawione.
PostulatWilsonaotworzyłprawdziwąnarodowościowąpuszkęPandory.
Odtegoczasurozmaitenarodypodbite,postkolonialne,mniejszościnarodo-
we,większeimniejszegrupyetnicznedomagająsięposzanowaniaichprawa
dosamostanowieniaiwalczą-zróżnymskutkiem-owłasnypolitycznydach
nadgłową.Blisko30latpopropozycjiWilsonapostulatsamostanowieniazna-
lazłsięwKarcieNarodówZjednoczonych(art.1,pkt2;art.55),tymrazem
uzupełnionyzapisemosuwerennościpaństwainienaruszalnościjegogranic.
Byłatopróbapołączeniatego,cozsamegozałożeniabyłoniemożliweilo-
giczniewykluczającesię:żądaniawłasnegopaństwadlakażdegonaroduijed-
nocześnieuznaniaintegralnościistałościgranicpaństwjużistniejących.
SprzecznośćmiędzytymidwomazapisamiwidaćwyraźniedziśnaBałkanach,
gdziekosowscyAlbańczycy-Kosowianie2-tworząwłasnepaństwo,powołu-
jącsięnazasadęsamostanowienianarodówzapisanąwKarcieNarodówZjed-
noczonych,ijednocześnienapodstawietegosamegodokumentuSerbowie
1Leninogłosił,żenarodymająprawodosamostanowieniawmomencie,gdybolszewicyniekontro-
lowaliterytoriówzamieszkanychprzeznarodynierosyjskie,mógłzatemwspaniałomyślnieDzezwolić”
imnasamostanowienie.
2WliteraturzeprzedmiotumożnaspotkaćteżokreślenieKosowarzy(Kosowarowie),nawiązujące
donazwystosowanejprzezobywateliKosowa.
