Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Autopoietycznośćprawa
Szczególnąwersjęautopoietycznejteoriiprawastworzyłinnyniemiecki
teoretyk,GuntherTeubner.WprzeciwieństwiedoLuhmannanieposługiwał
sięonpojęciemautopoiesisdoopisaniauniwersalnegozjawiskaspołecznego,
aleograniczyłsiędowyrażeniaprzeświadczenia,żetermintenmożnawy-
korzystaćdoopisusystemuprawnego.MiędzykoncepcjąLuhmannaateorią
Teubneradajesiętakżedostrzecdalszeróżnice.Zdaniemtegodrugiegoauto-
poiesismożnarozumiećjakozjawiskostopniowalne,historyczneiwystępują-
cewtzw.systemachotwartych,awięcniestanowiącekoniecznejwłasności
wszelkichsystemówspołecznych,ajedynieszczególnącechęniektórychznich.
Ztegopunktuwidzeniaprawoautopoietycznejawisięjakoszczególna
formaprawa,wyróżniającasięodjegowcześniejszych,nieautopoietycznych
postaci.Prawoautopoietycznejestwięcodmianąprawa,pozbawionąsys-
temowejhierarchiczności,zmiennąiprocesualną,takąwktórejostateczna
treśćnormprawnychjestokreślanaprzezkontekstitreśćinnychnorm,nie
zaśprzezodgórneustanowienie.
Teorięautopoiesis-zarównowodniesieniudoprawa,jakiszerzej,jako
koncepcjęsocjologiczną-krytykowanozwielustanowisk.Próbowano
zwłaszczadowodzić,żeideataopierasięnapominięciuroli,jakąwwytwa-
rzaniuelementówsystemówspołecznychodgrywaintencjonalnośćdziałają-
cychjednostek.Innynurtkrytykizmierzałdowykazania,żeworyginalnym
rozumieniuMaturanyokreślenieautopoiesisoznaczacośinnegoniżwsfor-
mułowaniuLuhmanna(możnajednaksądzić,żeteoriaTeubnerajestbliższa
pierwotnemuujęciutegoterminu).Podnoszonoteż,żeteoriaautopoiesisnie
możebyćzoperacjonalizowanaiprzeztoniepoddajesięempirycznemute-
stowaniu.Zinnejstronypróbowanodowodzić,żekoncepcjatajesttrywialna
iniewnosinicnowegodoistniejącegorepertuarusocjologicznychipraw-
niczychteoriiprawa.Niektórzyautorzyusiłowaliwreszciedyskredytować
autopoietyczneujęcieprawaprzezwskazanierzekomychpodobieństw,jakie
łącząjezteoriamipostmodernistycznymi.
Literatura:NiklasLuhmann,DieGesellschaftderGesellschaft,Suhrkamp,FrankfurtamMain
1997;tenże,AutopoiesisalssoziologischerBegriff,w:tenże,AufsätzeundReden,Reclam,Stutt-
gart2001,s.137-159;tenże,DasRechtderGesellchaft,Suhrkamp,FrankfurtamMain1993;
GunterTeubner(red.),AtopoieticLaw:ANewApproachtoLawandSociety,DeGruyter,Berlin-
NewYork1987;tenże,RechtalsautopoietischesSystem,Suhrkamp,FrankfurtamMain1989;
JanWinczorek,Zaginięciedwunastegowielbłąda.OsocjologicznejteoriiprawaNiklasaLuhmanna,
Liber,Warszawa2008.
JanWinczorek
Zobacztakże:
LuhmannNiklas;Obowiązywanieprawa;Prawo;Recepcjaprawa;Systemprawny.
39
