Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Destrukcjanormatywności
(conieznaczy,żesąwpełnisymetryczne,żekażdejpowinnościodpo-
wiadastosowneroszczenie).Beznormkulturowychstosunkispołeczne
byłybybezładneichaotyczne,aciągłośćżyciaspołecznego-niemożliwa.
Wspołeczeństwachustabilizowanych,wktórychporządekustrojowy
kształtowałsięwwynikuprocedurdemokratycznych,normykulturowe
iformalne(tetyczne)nietylkosązesobąwewzględnejrównowadze,ale
wdużymstopniusiępokrywająiwzajemniewzmacniają.Tymsamymsą
odpornenadziałania,którezmierzajądopodważeniaichprawomocności.
Destrukcjanormatywnościpoleganarozpadzienorm-kulturowychi/lub
formalnych(tetycznych)—jakoogólnychregułpostępowaniaopowszechnej
mocyobowiązywania.Normyprzestająpełnićswojepodstawowefunkcje
kontrolne,socjalizacyjneiintegracyjne.Ulegająrozkładowikryteriatego,
coobowiązujeiconieobowiązuje.Atrofianormpowoduje,żeludzkim
interakcjomizachowaniombrakujeregulatorów.Ludziemająpoczucie,że
znajdująsięwsytuacjach,doktórychniestosująsiężadnenormy,wktórych
nieobowiązujążadnereguły.Dokonującwyborówipodejmującdecyzje,nie
czująsięograniczeniżadnymirestrykcjami-anigroźbąkar,aniwyrzutami
sumienia.Tracązarazemorientację,coimwolno,aczegoniewolno,cojest
sprawiedliwe,aconiesprawiedliwe,cojestsłuszne,aconiesłuszneitp.
Niewiedzą,czegopowinnioczekiwaćodbliźnichijaksamipowinnisiędo
nichodnosić.Wpogonizadochodem,zyskiemczyuznaniemnieobawiają
sięnapiętnowania,zniesławienialubodrzucenia,bowiedzą,żekryteriaod-
powiedzialnościsąrozmyte,apojęciauczciwościinieuczciwościstająsię
corazbardziejmgliste.Skoronieistniejąjednoznaczneregułydozwolonych
iniedozwolonychpoczynań,niktniemusisięobawiać,żespadnienaniego
odiumutrudniającemukarieręlubstosunkizinnymiludźmi.
Łagodniejsząformądestrukcjinormatywnościjestanomia.Polegaonana
tym,żewniektórychdziedzinachżyciabrakujepowszechnieuznawanych,
dostatecznieogólnychikategorycznychnorm.Deficyttakichnormmoże
wystąpićwstosunkachpracy,wżyciupolitycznym,wkręgachkoleżeńskich
lubwrodzinie.Jeślinawetczłonkowietychzbiorowościlubgrupspołecz-
nychstosująsiędojakichśreguł,sątoregułytymczasowe,prowizoryczne,
obowiązującetylkodoczasu,ażsytuacja,którajewywołała,sięzmieni.
Procesdestrukcjinormatywnościjestprocesemciągłym.Wujęciu
typologicznymmożnawnimwyróżnićtrzyfazy,którepojawiająsięzróżnym
nasilenieminiezawszedochodządoetapukońcowego.Wpierwszejfazie
normyzatracającechęogólnościipowszechności.Następujeichstopnio-
we,samorzutneuszczegółowienieirelatywizacjadokonkretnychwarunków.
Wdrugiejfaziezawężająsięteobszaryżyciaspołecznegoistyledziałań
jednostkowych,któresąjakimśnormom,choćbysytuacyjnym,podporząd-
56
