Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Pojęcieteorii
33
stosunkówmiędzynarodowychanalizujetestosunki,posługującsięjakąś
teoriąwszerokimrozumieniu.Niekażdyjednakbadaczzdajesobieztego
sprawę.Świadomośćpostrzeganiaświatawokreślonysposób-awięc
nieuniknionegoprzyjmowaniapewnychzałożeń-jestdlategotakważna,
żeumożliwiazastanowieniesięnadtym,codanaperspektywateoretyczna
pozwalawświeciedostrzec,jakieaspektytegoświatapomijaiczymróżni
sięodinnejperspektywy.Ztegoteżwzględunielubiane-zwłaszczawśród
naszychinternacjologów-dyskusjenatematteoretycznychpodstawpro-
wadzonychbadańsąniezwykleistotnezperspektywyobiektywizmu,lub
raczejintersubiektywizmuwyników,którewrezultaciebadańosiągamy.
Definiowanychwtensposóbteoriicałościowych-czyliparadygma-
tów-istniejewnauceostosunkachmiędzynarodowychstosunkowodużo.
Wymienićmożemyidealizm,realizm,postmodernizm,pluralizm,beha-
wioryzm,marksizm,neoliberalizm,globalizm,strukturalizm,feminizm,
refleksywizm.Podziałynatakrozumianeteoriecałościowebudząbardzo
poważnewątpliwości45.Przedewszystkimistniejecałyszeregróżnychty-
pologiiteoriistosunkówmiędzynarodowych.To,cojedenbadacznazywa
realizmem,innypodzielinakilkaodrębnychnurtów-archorealizm,re-
alizmklasyczny,neorealizm,czylirealizmstrukturalny,realizmofensyw-
nyidefensywnyitakdalej.Nieistniejeuzgodniony,powszechnieprzyjęty
podziałnaokreśloneteoriestosunkówmiędzynarodowych.Wymienione
wyżejprzykładowekategorieczęstozazębiająsięlubnieobejmująnie-
którychważnychnurtówteoretycznych-naprzykładtakich,którezwra-
cająuwagęnakwestieekologiczneczyproblematykęetniczną.Kolejny
powód,dlaktóregotakiepodziałyteoriistosunkówmiędzynarodowych
budząwątpliwości,totrudnościwzaszeregowaniuniektórychteorety-
kówdojednegonurtu.CzęstowymienianymprzykłademjesttuRobert
O.Keohane,któregopraceumieszczaćmożnazarównowneoliberalnej,
jakiwneorealistycznejteoriistosunkówmiędzynarodowych46.Skądinąd
teorietepostrzeganesąjakorywalizującezesobą.Wreszcie,cozmojej
perspektywywydajesięnajistotniejsze,niejasnapozostajeużytecznośćta-
kichpodziałówdlabadaniasamychstosunkówmiędzynarodowych.Oile
podziałteoriinadwa,trzyczysześćdominującychparadygmatówmoże
stanowićpewienwstępdopoznaniadyscypliny,ułatwiającypoznającemu
rozeznaniesięwbogactwieoferowanychkoncepcji,otylepozostajeraczej
bezwpływunasamprocespoznawaniastosunkówmiędzynarodowych.
45
S.Smith,Theself-images…;idem,nNewapproachestointernationaltheory”,w:J.Baylis,
S.Smith(red.),TheGlobalizationofWorldPolitics.AnIntroductiontoInternationalRelations,
Oxford1997,s.165-190.
46
R.O.Keohane,J.S.Nye,PowerandInterdependence,Harvard1989;T.Dunne,nLibe-
ralism”,w:J.Baylis,S.Smith(red.),TheGlobalizationofWorldPolitics.AnIntroductionto
InternationalRelations,Oxford1997.
