Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JózefaBałachowicz
tradycjipraktykzakonnychiedukacjimłodychnowicjuszy.Podobnieodczasów
starożytnychrozwijałysięformymyślenia,wzorcezachowań,postępowałokon-
stytuowaniepewnychsposobówbyciapodmiotemikierowaniasobąoraztechnik
iprocedurkierowaniainnymi,cozostałowykorzystanewtokudoświadczeniaspo-
łecznegodotworzeniakanonudziałańsocjalizacyjnychiwychowawczychszkoły
(np.Foucault,2012;2018).NatomiastjakpodkreślaPhilippeAriès(2010,s.210),
organizacjaipraktykinauczaniaszkołyklasztornejukształtowałynasząkoncepcję
dzieciństwa,odróżniającąwczesnedzieciństwoidzieciństwoszkolne.Wrazzusta-
nowieniemklasszkolnychwXVIwiekuwprowadzonorozkładygodzin,listyobec-
ności,kodeksyzachowania,księgikar,atakżekarycielesne.Wiekszkolnydziecka
byłdługozwiązanyzdyscyplinowaniemiupokorzeniem,aspołecznaświado-
mośćspecyfikidzieciństwazostałazwiązanazułomnościądzieci,ichdeficytami
iodrębnościąwstosunkudodorosłych(Ariès,2010,s.216).Różnehistoryczne
doświadczeniaedukacyjneispołecznestopniowonadawałydzieciństwustatus
okresurozwojowego,przygotowaniasiędobyciadorosłym.OdXVIIIwieku,wraz
zpostępującymrozwojemprzemysłowymiurbanizacją,wwielukrajachdziecko
poddanezostałokształceniusformalizowanemu,któreodbywałosięwprzestrzeni
publicznej,corazbardziejzinstytucjonalizowanej,wyposażonejwnieustannynad-
zórisankcje(Ball,1992).Głównymzadaniemedukacjiszkolnejstałosięukształ-
towaniepodstawindywidualnejosobowości,nowychwzorówmyśleniaidziała-
nia,któresprzyjaływymaganiomspołecznym.Tworzeniejednostekużytecznych,
zdyscyplinowanych,zdolnychprzyswajaćcorazbardziejzłożonezasobykultury
wymagałoodszkołyzmianstrukturalnych,organizacyjnychiprogramowych(zob.
Schulz,1992).
NorbertElias(2011)stwierdza,żeideałindywidualnejjednostkijakomodel
kulturowyrozwijałsięwrazzróżnicowaniemspołeczeństwawtokurozwojucywi-
lizacji.WrazzrozwojemcywilizacjiZachoduiróżnicowaniemsięfunkcjispołecz-
nychjednostkamusiaładziałaćwcorazwiększychgrupachisieciachspołecznych,
wobecczegomusiałaumiećodpowiednio,wsposóbstabilnyiprzewidywalnyhar-
monizowaćzłożonedziałania.Prowadziłotodonprzemianaparaturypsychicz-
nejwprocesiecywilizacji”
,rozwojuludzkiegohabitusuwkierunkuncywilizowa-
nego”zachowaniasięiodczuwania(Elias,2011,s.499).Podstawątworzeniasię
nowegomodelujednostkibyłowzmacnianiedoświadczeniawłasnegonja”jako
autonomicznejjednostkiistopnioweprzesuwaniekontrolizpoziomuspołecz-
nego,zewnętrznegodopoziomujednostki,dojejsamokontroli(Elias,2011,s.60).
Samokontrolajednostkijestjednaktakukierunkowana,nabyniewyłamywaćsię
zszeregu,abybyćjakwszyscyinni,dostosowującsiędonich”(Elias,2008,s.172).
Samokontrolajednostkiniejestpoprostuczęściąnatury,jesttospołecznyproces
uczeniasięsposobówmówieniaimyślenia,kontroliemocji,jednostkowegodziała-
nia,indywidualnychpragnień,osobistychdążeńczywyróżnianiasięwgrupiespo-
łecznej.Oddzieciństwajestonajednostcewdrażanajakoautomatyzm,jakoprzy-
muswewnętrzny,któremuniemożnasięopierać,alerównieżjakoformykontroli
26
